งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 195
จนท�ำให้ การพัฒนาความเป็นเมืองเริ่มตั ดขาดจากอดีตและหลงทางไปมากขึ้น
เรื่อยๆ ดังมาปรากฏเป็นปัญหาขึ้นอย่างชัดมากในช่วงทศวรรษ 2530 เมื่ อกลุ่มคน
ในเมืองเชียงใหม่ส่วนหนึ่งลุกขึ้นคั ดค้านโครงการสร้างกระเช้าไฟฟ้ าขึ้นดอยสุเทพ
เพราะเห็นว่าจะไปท�ำลายความศักดิ์สิทธิ์และความงดงามของพระธาตุดอยสุเทพ
จึงช่วยกระตุ้นให้นักวิชาการหันมาศึกษาความเป็นเมืองในเชิงวัฒนธรรมกันอยู่บ้าง
ในระยะต่อๆ มา
ดังตัวอย่างบทความวิจัยเรื่อง “The cosmology of power in Lanna” ( Rhum 1987)
ซึ่งศึกษาพิธีไหว้ ผีปู่แสะย่าแสะแห่งเมืองเชียงใหม่และสรุปการวิ เคราะห์ไว้ว่า
ความเป็นเมืองของล้านนานั้นไม่ใช่เป็นเพียงหน่วยทางนิเวศการเมืองเท่ านั้น หากยัง
เป็นพื้นที่ทางพิธีกรรมและจักรวาลวิทยาด้วย ซึ่งสอดคล้องกับความคิดในบทความ
เรื่อง “The northern Thai city as sacred center” (Swearer 1987) ที่เห็นว่าเมืองใน
ล้านนาเป็นศูนย์กลางของความศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งผูกโยงอยู่กับความหมายและความเชื่อ
ต่างๆ อย่ างมากมาย ที่เกี่ยวข้องกั บความเป็นศูนย์กลางของเขาพระสุ เมรุใน
ปริมณฑลของอ�ำนาจตามคติจากวัฒนธรรมอินเดีย
ก่อนหน้านั้นในบทความเรื่ อง “Decline of village spirit cults and growth
of urban spirit mediumship: the persistence of spirit beliefs, the position of
women and modernization” (Irvine 1984) วอลเตอร์ เออร์วาย ก็เคยตั้งข้อสังเกตไว้
เช่นเดียวกันว่า ในช่ วงที่มีการพัฒนาเมืองเชียงใหม่อย่างรวดเร็วนั้นปรากฏว่าจ�ำนวน
คนทรงผีเจ้ านายมืออาชีพเพิ่มมากขึ้น ทั้งๆ ที่การนับถือผีในชนบทกลับลดลง เพราะ
คนในสังคมเมืองหันหน้าไปพึ่งพาบริการด้านพิธีกรรมของคนทรงอาชีพเหล่านี้ แต่
เออร์วาย ก็เสนอความคิดไว้ด้วยเช่นเดียวกันว่า การหันกลับไปหาพิธีกรรมดังกล่าว
มีลักษณะหลายอย่างแตกต่างไปจากพิธีกรรมในอดีต เช่น การผสมผสานคติทาง
พุทธศาสนาเข้าไป เพื่อเสริมสถานภาพของคนทรงให้มีอ�ำนาจพอที่จะรับมื อกับ
ปัญหาของคนในสังคมเมือง ที่มุ่งจะพึ่งพาพิ ธีกรรมเพื่อช่วยแก้ปัญหาความไม่มั่นคง
ในชีวิตด้านเศรษฐกิจและอาชีพการงานของความเป็นปัจเจกชน ซึ่งเป็นผลที่ตามมา
จากการพัฒนาให้ทันสมัยในช่วงก่อนหน้านั้น