งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 191
ผู้อนุรักษ์ และมัคคุเทศก์ทางวัฒนธรรม โดยเฉพาะในกลุ่มพรานที่เลิกจับปลาบึก
แล้ว เพื่อจะได้สามารถเข้าถึงโอกาสและทรัพยากรจากเครือข่ายอนุรักษ์ต่างๆ
พร้อมๆ กับตอบโต้กับภาพลักษณ์ จากสังคมภายนอก ที่ ตีตราพวกเขาว่าเป็ น
“หมู่บ้านฆ่าสัตว์ตัดชีวิต” ไปด้วย ขณะที่นายพรานที่ยังต้องการจับปลาบึกอยู่จะ
ต่อรองผ่านการผสมผสานความรู้ท้องถิ่น และความรู้ตามสถานการณ์มาใช้โต้แย้ง
กับวาทกรรมที่ว่าปลาบึกใกล้สูญพันธุ์ ตลอดจนใช้พื้นที่ของพิธีกรรมไหว้ผี ในการ
สร้างอัตลั กษณ์ของพรานที่มีทั้งความรู้และความสามารถ และยังซ้อนอัตลั กษณ์
อื่นๆ ข้างต้นทับลงไปอีกด้วย เพื่อต่อรองและอ้างสิทธิในการจั บปลาบึก ด้วย
เหตุนี้เองการเมืองของการช่วงชิงความหมายของปลาบึกและการต่อรองสิ ทธิในการ
จับปลาบึกจึงมีความซั บซ้อนอย่างมาก
นอกจากการเมืองของการต่อรองเกี่ยวกั บสิทธิในทรัพยากรประเภทต่างๆ
ดังกล่าวไปแล้ว ชุมชนท้ องถิ่นก็ ยังมีส่วนร่ วมอยู่ในการเมืองของการช่วงชิง
ความหมายทางวัฒนธรรมด้านอื่ นๆ อีก ทั้งนี้เพราะรัฐพยายามจะมี บทบาทน�ำ
ผ่านกระทรวงวัฒนธรรม ในการนิยามวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ของท้องถิ่นให้อยู่
ในบริบทของความเป็นไทยมาอย่างต่อเนื่อง ดังจะเห็นได้จากการเสนอข้อถกเถียง
ในบทความเรื่อง “Ministering culture: hegemony and the politics of culture and
identity in Thailand” (Connors 2005) ซึ่งมักจะแตกต่างและขัดแย้งกับการนิยาม
วัฒนธรรมและอัตลักษณ์ของแต่ละท้องถิ่นเอง ที่มีลักษณะหลากหลายและซับซ้อน
มากกว่าความหมายและความเข้าใจของรัฐ ด้วยเหตุนี้เองจึงมักจะพบว่าพื้ นที่ทาง
วัฒนธรรมได้กลายเป็นพื้นที่ของการช่วงชิงและต่อรองความหมายทางวัฒนธรรม
ระหว่างกลุ่มต่างๆ ในชุมชนท้องถิ่นกับรัฐอยู่เสมอๆ ภายใต้บริบทของการพัฒนา
ดังตัวอย่างเช่นในกรณีศึกษาพิธีไหว้ผีเจ้าหลวงค�ำแดงที่ อ�ำเภอเชียงดาว
จังหวัดเชียงใหม่ และอ�ำเภอแม่ใจ จั งหวัดพะเยา ในบทความวิจัย เรื่อง “Dynamics
of power of space in the Tai Yuan Chaw Luang Kham Daeng spirit cult” (Nittaya
and Siraporn 2011) ซึ่งพบว่า แม้ผีเจ้าหลวงค� ำแดงในอดีตนั้นจะเชื่อกันว่าเป็ น
ผีอารักษ์เมื องเชียงใหม่ โดยมีเจ้าเมืองเชียงใหม่เป็นผู้ประกอบพิธี แต่ปั จจุบั นชาวบ้าน