192 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ในอ�ำเภอเชียงดาวเป็นผู้สืบทอดความเชื่อและพิธีกรรม ส่วนชาวอ�ำเภอแม่ใจก็ผูกพัน
กั บความเชื่อเรื่องเจ้าหลวงค�ำแดงเช่นเดียวกัน ทั้งในฐานะผี อารักษ์และวีรบุรุษ
ท้องถิ่น ด้ วยการโยงใยความเกี่ยวข้องตามต�ำนาน เท่าที่ผ่านมานั้นผู้น�ำท้องถิ่น
ในฐานะผู้รู้เคยมีบทบาทหลักในการประกอบพิธีกรรมและสืบทอดความเชื่อต่างๆ
ส่ วนรายละเอียดของการจัดการพิธีกรรมส่วนใหญ่นั้น ผู้ประกอบพิธีฝ่ายหญิงจะ
สื บทอดอ�ำนาจในการควบคุมพิธีกรรมทั้งหลาย ดังนั้นเมื่อเจ้าหน้าที่รัฐระดั บอ�ำเภอ
หันมาสนับสนุนงบประมาณในการสร้ างหอผีและส่งเสริมพิธีกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง
กั บเจ้าหลวงค�ำแดง ในความพยายามที่จะเข้ามามีบทบาทน�ำในการก�ำหนดพิธีกรรม
และความเป็ นท้องถิ่นมากขึ้น จึงเกิ ดการช่วงชิงและต่อรองอ�ำนาจในการจัดการพื้ นที่
พิธีกรรมระหว่างเจ้าหน้าที่รัฐและชาวบ้าน ซึ่งไม่พอใจการเข้ามาช่วยเหลือของรัฐนัก
เพราะคิดว่าคนนอกไม่รู้เรื่องพิธีกรรมเพียงพอ
ในปัจจุบันพิธีกรรมได้เข้าไปมีส่วนอยู่ในการเมื องของการต่อรองการพัฒนา
ในฐานะที่เป็นพื้นที่ช่วงชิงและต่ อรองความรู้และอั ตลักษณ์อย่างเข้มข้นระหว่าง
ชาวบ้านและรั ฐ ทั้งนี้เพราะพิธีกรรมนั้นเป็นทั้งพื้นที่ของความรู้และพื้นที่ของการ
นิยามตัวตนของคนท้ องถิ่น เมื่อรัฐพยายามจะเข้ามามี บทบาทน�ำมากขึ้นในพื้ นที่นี้
จึงพบว่าชาวบ้านมักจะต่อต้าน ในความพยายามที่จะต่อรองกับความรู้ที่ครอบง�ำ
และช่วงชิงอัตลักษณ์ ของตนให้อิสระจากการควบคุ มของรัฐให้มากที่สุ ด เพื่อ
พลวัตของชุ มชนท้องถิ่นโดยเฉพาะในบริบทของการพัฒนาที่ก� ำลังเปลี่ยนแปลง
ให้วัฒนธรรมตายตัวและกลายเป็นสิ นค้ามากขึ้ น ดังกรณีศึ กษาต่างๆ ในหนังสือ
เรื่อง เจ้าที่และผีปู่ย่า: พลวัตของความรู้ชาวบ้าน อ�ำนาจและตัวตนของ
คนท้องถิ่น (อานันท์ 2555ข) เพราะหากชาวบ้านมีอ�ำนาจในการควบคุมความรู้
และก�ำหนดอัตลักษณ์ของตนได้ เองแล้ว ชุมชนท้องถิ่นก็จะสามารถปรับตั วให้มี
ทางเลือกได้อย่างหลากหลาย ในบริบทของการเผชิ ญหน้ากับการเปลี่ยนแปลงอย่าง
รวดเร็ว แทนที่จะผูกติดอยู่กับวาทกรรมการพัฒนากระแสหลักที่ไม่ได้ เปิดทางเลือก
ให้มากนัก