190 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ควบคุมของชุมชนท้องถิ่นมากขึ้น ขณะที่มองข้ามการด�ำรงชีพด้วยการจับปลาบึก
ที่มีความส� ำคัญต่อพรานปลาบึกและชุ มชนท้ องถิ่นว่ ามีความหมายมากกว่า
อรรถประโยชน์เชิงเศรษฐกิจเท่านั้น โดยภาคประชาสังคมได้นิยามปลาบึกว่าเป็น
ปลาที่ใกล้สูญพันธุ์และควรอนุรักษ์ไว้ ผ่านพิธีกรรมต่างๆ เชิงสัญลักษณ์ จนเปลี่ยน
ให้ปลาบึกกลายเป็นทรัพยากรของสากล พร้อมๆ ไปกับการสูญเสียอ�ำนาจในการ
ควบคุม จัดการ และการใช้ประโยชน์ของชุมชนท้องถิ่น
ภายใต้ กระแสกดดันต่างๆ จากภายนอก พรานปลาบึกต้องหันไปพึ่ งพา
อาชีพอื่นๆ ด้วยการรับจ้างทั้งในและนอกภาคเกษตรกรรม ซึ่งส่งผลให้พวกเขา
ต้องเผชิญกั บปั ญหาความไม่มั่นคงในการด�ำรงชีพและปัญหาความลักลั่นของ
การพัฒนาต่างๆ แม้จะมีความพยายามเสนอทางเลือกต่างๆ มาช่วยเหลืออยู่บ้าง
ก็ ตาม พรานปลาบึกจึงได้ลุกขึ้นมาช่วงชิงการนิยามความหมายของปลาบึกบ้าง
เพื่อตอบโต้กับวาทกรรมการอนุรักษ์ที่ยัดเยียดลงมาจากระดั บสากล แต่พวกเขา
ก็ ให้ความหมายแตกต่างกันไปอย่างหลากหลายและไม่ ได้สอดคล้องกันทั้งหมด
ส� ำหรับกลุ่มพรานปลาบึกที่ยังจับปลาอยู่จะนิยามปลาบึกว่าเป็นอาหาร เป็นรายได้
เป็นจารีต วิถีปฏิ บัติ และเป็นตัวตนของพรานปลาผ่านสัญลักษณ์ของการท่องเที่ยว
ส่วนกลุ่มพรานที่เลิ กจับปลาแล้วก็จะช่ วงชิงการนิ ยามปลาบึกว่าเป็นปลาที่ใกล้
สูญพันธุ์และการจับปลาบึกเป็นบาป ซึ่งแสดงถึงความพยายามของพรานปลาบึก
ในการต่อรองกับวาทกรรมการพัฒนาทั้งสองกระแส ที่ก�ำลังครอบง�ำอยู่ในชุมชน
ท้องถิ่นของลุ่มน�้ำโขง
แต่การที่พรานปลาบึกนิยามความหมายของปลาบึกแตกต่างกัน ก็ท�ำให้
การต่อรองมีความหลากหลายไปตามเงื่ อนไขของความเป็นพรานที่แตกต่างกั น
นั้นด้วย การต่อรองแบบแรกนายพรานจะรวมตัวกันเป็นชุมชน และท�ำงานร่วมกับ
กลุ่มเครื อข่ายภาคประชาสังคมอนุรักษ์ธรรมชาติ โดยท�ำงานวิจัยของชาวบ้านเอง
เพื่อน�ำเสนอความรู้ ท้องถิ่นเกี่ยวกับวัฒนธรรมของการจับปลาบึก ผสมผสานกับ
ความรู้สากลเกี่ยวกับปลาบึกในฐานะปลาที่ใกล้สูญพันธุ์ ส่วนการต่อรองอีกแบบหนึ่ง
นั้นนายพรานจะสร้างอัตลักษณ์หรือตัวตนใหม่ของความเป็นพราน เช่น พรานใจบุญ