188 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ฝ่ ายผลิต (ก.ฟ.ผ) มีโครงการจะเข้ามาพัฒนาพื้นที่ป่าบางส่วนที่ชุมชนใช้ประโยชน์อยู่
ก่ อนแล้วเพื่อท�ำเหมืองถ่านหิน ได้สถาปนาภาพตัวแทนความจริงของถ่านหินขึ้นมา
ให้เป็นเรื่ องของพลังงานเชื่อมโยงกั บวาทกรรมการพัฒนา ในการสร้างความ
ชอบธรรมให้กับการใช้พื้ นที่ป่า ด้วยการให้เหตุผลว่าถ่านหินเป็นพลังงานทางเลือก
และราคาถูก บนพื้นฐานของความรู้แบบวิ ทยาศาสตร์ ซึ่งจะช่วยสร้างความมั่นคง
ทั้งด้านพลั งงานและเศรษฐกิจ และยั งนิยามต่อไปอีกด้วยว่ าพื้นที่นั้นเป็ น
ป่าเสื่อมโทรม หากน�ำป่ามาท�ำเหมืองถ่านหินแล้วจะได้ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ
สูงกว่าใช้ประโยชน์อย่างอื่น ซึ่งก็เท่ากับเป็นการกีดกันชาวบ้านออกไปให้กลายเป็น
ผู้บุกรุก ขณะที่ภาคประชาสังคมและนักวิชาการที่คัดค้านโครงการนี้ก็ให้เหตุผลว่า
การท�ำเหมืองถ่านหินจะมี ผลกระทบด้านลบต่อระบบนิเวศและวิถีชีวิ ตชาวบ้าน
ตลอดจนละเมิดสิ ทธิชุมชนและผูกติดอยู่แต่กับความแบบวิทยาศาสตร์แต่กลับ
ละเลยความรู้ท้องถิ่น จนท�ำให้มองไม่เห็นทางเลือกอื่ นๆ
ในด้านของชาวบ้านในชุมชนท้องถิ่น พวกเขาไม่ได้มีความคิดเห็ นสอดคล้อง
ไปในทิศทางเดียวกันทั้งหมด บางส่วนยอมรับในวาทกรรมพลังงานและการพัฒนา
ของ ก.ฟ.ผ แต่ก็มีความกังวลต่อปัญหาความเสี่ยงที่จะมี ผลกระทบต่อสุขภาพและ
สิ่ งแวดล้อม ขณะที่ชาวบ้านอีกส่วนหนึ่งกลับปฏิเสธวาทกรรมดั งกล่าวอย่างสิ้นเชิง
ด้ วยเหตุผลว่าจะมีผลกระทบต่อวิถีในการด�ำรงชีวิตของพวกตน ซึ่งน�ำไปสู่การเมือง
ของการต่อรองและช่วงชิงความหมายและความรู้ระหว่างกลุ่มต่างๆ อย่างเข้มข้น กิ
ติมาได้วิเคราะห์ว่า ชาวบ้านกลุ่มที่คัดค้านการท� ำเหมืองถ่านหินใช้การผสมผสาน
ความรู้อย่างหลากหลายไปตามสถานการณ์ โดยเริ่มจากการช่วงชิงความหมายและ
ความรู้ของพื้นที่ที่จะน�ำไปใช้ท�ำโครงการเหมืองถ่านหินว่าเป็นแหล่งความมั่ นคงด้าน
อาหารและพื้นที่ทางวัฒนธรรมความเชื่อ เพื่ อตอบโต้กับการอ้างสิทธิของรัฐ และยัง
ชี้ถึงผลกระทบต่างๆ ที่จะตามมาในแง่ของความเสี่ยงทั้งต่อระบบนิเวศและการด�ำรง
ชีวิต นอกจากนั้นยังเป็นการละเมิดสิทธิชุมชนและกีดกันการมีส่วนร่วมของชุมชนใน
การจัดการพื้นที่ (กิติมา 2555)