18 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ผูกขาดอ�ำนาจในการนิ ยามความจริงได้อย่างเบ็ ดเสร็จเด็ดขาด ความจริงในเรื่อง
ต่างๆ ล้วนเป็นความจริงบางส่วนจากมุมของคนบางกลุ่ม ขณะที่เปิดช่องให้มีผู้
ท้าทายและต่อรองได้เสมอ ในฐานะที่เป็นทั้งพื้นที่ของการสถาปนาอ�ำนาจและ
พื้นที่ที่ท้ าทายอ�ำนาจด้วย ความจริงทางวั ฒนธรรมจึงไม่หยุดนิ่ งตายตัว แต่กลับ
ยั งไหลเลื่อนเปลี่ยนแปลงได้ มุมมองเช่นนี้เองท�ำให้งานศึกษาวิจัยต่างๆ หันมาสนใจ
วัฒนธรรม ทั้งในแง่ที่เป็น “กระบวนการ” และเป็นปฏิบัติการที่ไม่เบ็ดเสร็ จ แทนที่
จะมองวัฒนธรรมเป็นเพี ยง “โครงสร้าง” หรือ “ระเบียบ” ที่มีเอกภาพเท่านั้น เช่น
กระบวนการสถาปนา “ความดั้งเดิมแท้จริ ง” (authenticity) ในการสร้างความชอบ
ธรรมแก่การฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม ผ่านการสร้างสารัตถะนิยมขึ้นมาใหม่ จนกลาย
เป็นพื้ นที่ของการช่ วงชิงอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของกลุ่มต่ างๆ ทั้งรัฐ เอกชน และ
กลุ่มศิลปินเอง
ส�ำหรับบทความชิ้นต่อมาของ ขวัญชีวัน บัวแดง เรื่อง “ความเคลื่อนไหว
และอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์” นั้น ผู้เขียนบทความได้เริ่มต้นด้วยการทบทวนความ
เข้ าใจความหมายของชาติพันธุ์ ในฐานะประเด็นศึกษาหลัก จากความเข้าใจพื้นฐาน
ที่ตั้งอยู่บนแนวความคิดแบบโครงสร้างนิยมว่า ชาติพันธุ์เป็นส�ำนึกร่วมที่ เน้นความ
เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในทางเชื้อสายที่สืบทอดกันมา ซึ่งต่อมาก็มีความพยายาม
ปรับความหมายให้สอดคล้องกับสถานการณ์จริงมากขึ้น ด้วยการนิยามเพิ่มเติมให้
ชาติพันธุ์เป็นกลุ่มที่สร้างขึ้นมาทางสังคม เพื่อท�ำความเข้าใจความสัมพั นธ์ระหว่าง
กลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ซึ่งไม่เพียงแตกต่างกันเท่านั้น แต่ยังมีความไม่เท่าเทียมกัน
ทั้งทางโครงสร้างและการล�ำดับขั้ นของความแตกต่ างอีกด้วย ขณะที่การนิยาม
บางส่วนก็เน้นความหมายของการธ�ำรงชาติพันธุ์หรือจิตส�ำนึกชาติพันธุ์ ในระดับ
องค์รวมที่สมาชิกยอมรับเอาบรรทัดฐานร่วมกั นในกระบวนการปฏิสัมพันธ์ทางสังคม
แต่นักวิชาการบางส่วนกลับเห็นว่า ในความสัมพั นธ์ระหว่างกลุ่มนั้น สมาชิ กแต่ละ
คนอาจปรับเปลี่ยนความเป็นชาติ พันธุ์ของตนได้ด้วย ในแง่นี้ความเป็นชาติพันธุ์
จึ งไม่ตายตัว หากสามารถปรับเปลี่ยนไปได้ตามการเปลี่ ยนแปลงของโครงสร้าง
สั งคม