16 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ไว้ในล�ำดับแรกของหนังสือเล่มนี้ เพื่อที่จะช่วยวางกรอบและแนวทางให้สามารถอ่าน
บทความที่ตามมาหลังจากนั้นได้อย่างเชื่อมโยงกันมากขึ้น
บทความนี้เริ่ มต้ นด้วยการตั้งค�ำถามกับความเข้าใจวัฒนธรรมแบบ
สารัตถะนิยม (หรื อแก่นสารนิ ยม) ที่มองวัฒนธรรมในเชิงคุณค่าที่ดีงามและตายตัว
ซึ่งเป็นมุมมองของการศึกษาวัฒนธรรมกระแสหลัก ว่าสร้างปัญหาในการอธิบาย
วัฒนธรรมในยุคปัจจุบันอย่างไร ในขณะที่วัฒนธรรมโดยเฉพาะศิลปวัฒนธรรมก�ำลัง
ถูกเปลี่ยนให้กลายเป็นสินค้ามากขึ้น และเสนอให้หันมาท�ำความเข้าใจกับวัฒนธรรม
ในมิติของความสัมพั นธ์เชิงอ�ำนาจ ในฐานะที่เป็นกลยุทธ์ของการต่อรองของกลุ่มชน
ต่ างๆ ในสังคม ซึ่งอาจเริ่ มต้นจากการมองความหมายทางวัฒนธรรมที่ซ่อนแฝงอยู่
และพยายามวิเคราะห์ต่อไปว่าความหมายต่างๆ เช่น อัตลักษณ์นั้นประกอบสร้าง
ขึ้ นมาได้อย่างไร โดยชี้ ให้เห็นว่า การเปลี่ ยนแปลงทิศทางการศึกษาวัฒนธรรม
ดังกล่าวเกี่ยวข้องกับการปรับเปลี่ยนทางทฤษฎี ที่ได้รับอิทธิพลจากกระบวนทัศน์
หลังสมัยใหม่นิยม และแนวการศึกษาแบบวัฒนธรรมศึกษาในตะวั นตกมากขึ้น
ทั้งนี้บทความได้ตั้งข้ อสังเกตเบื้องต้นว่า การศึ กษาศิลปวัฒนธรรมส่วนใหญ่
ยั งคงยึดมุมมองของการศึกษาวัฒนธรรมกระแสหลั กอยู่ โดยเริ่มจากการมองศิลป
วัฒนธรรมในตัวเองแบบสารัตถะนิยม ที่มีแก่นแกนร่วมกันทางวัฒนธรรม ด้วยการ
วิเคราะห์เชิงพรรณนาเพื่อเข้าใจโครงสร้างภายในของศิลปะนั้นๆ ในลักษณะของ
การมองตัวงานศิลป์คล้ายกับเป็นระบบปิด ที่มีระเบียบภายในและความเชื่อมโยง
กันขององค์ประกอบภายในระบบนั้นๆ เอง ซึ่งอาจจะมองความเชื่อมโยงระหว่าง
ศิลปะและสังคมได้บ้าง แต่ ก็อยู่ในฐานะที่เป็ นความเป็นจริงเชิงประจักษ์เท่านั้น เช่น
การผลิตซ�้ำความสั มพันธ์ที่แน่นแฟ้นของชุมชนเป็นต้น ทั้งนี้อาจจะมี ความพยายาม
แก้ปัญหาดังกล่าวอยู่บ้าง ด้วยการหันไปศึกษาวิจัยศิ ลปวัฒนธรรมด้วยวิธีการวิจัย
แบบมีส่วนร่วม เพื่อเชื่อมโยงระหว่างนักวิจัยและผู้ถูกวิจัยมากขึ้น ด้วยการปฏิเสธ
ค่านิยมในเรื่องความเป็ นกลางของผู้วิ จัย และ “ความเป็นวิทยาศาสตร์” ของ
งานวิจัย แต่ก็มักจะยังไม่ได้เปลี่ยนความเข้าใจวัฒนธรรมไปจากกระแสหลักมากนัก