22 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ในการต่ อสู้เพื่อช่วงชิงทรัพยากรป่า เพราะความจริงนั้นคนกะเหรี่ยงได้ท�ำการเกษตร
แบบถาวร เพื่ อปลูกพืชเศรษฐกิจและค้าขายมานานแล้ว ขณะที่นักวิชาการอีกส่วน
หนึ่งก็เสนอให้มองว่า วาทกรรมนั้นเป็นกลยุทธ์ในการแก้ไขปัญหาและการสร้าง
อั ตลักษณ์ ที่เกี่ยวข้ องกับชีวิ ตในหลายๆ ด้านมากกว่าด้านการเกษตรเท่านั้น
ซึ่งอาจมีทั้งการสร้างอัตลักษณ์เชิงบวกและยืดหยุ่น ในความพยายามต่อรองและ
ต่ อต้านการถูกกักขังอยู่ในภาพลักษณ์ที่ตายตัว และอาจจะย้อนแย้งกันเอง หรือไม่
ได้เคลื่อนไหวไปในทิ ศทางเดียวกันเสมอไป
ในระยะหลังๆ การศึกษาการสร้างอั ตลักษณ์ ทางชาติพันธุ์ ยังพยายาม
เชื่อมโยงกับประเด็ นของการสร้างกลุ่มศาสนาใหม่ ในลักษณะของขบวนการ
เคลื่อนไหวแบบพระศรีอาริ ย์ เพื่ อแยกแยะกลุ่มของตนออกจากศาสนาหลัก
ด้วยการสร้างอัตลักษณ์ ที่แตกต่างออกไปจากกลุ ่มชาติพันธุ์ อื่น และจากกลุ่ม
ชาติพันธุ์เดียวกันที่นับถื อศาสนาอื่น
ส่วนท้ายของบทความผู้เขียนยังได้สังเคราะห์เพิ่มเติม เพื่อชี้ให้เห็นถึงทิศทาง
ของการเปลี่ยนแปลงแนวความคิดและวิธีวิทยาในการวิจัยด้านชาติพั นธุ์ในช่วงสิบปี
ที่ผ่านมา ซึ่งก�ำลังโน้ มเอียงมาเน้ นแนวคิดเรื่องอัตลักษณ์ชาติพั นธุ์ ที่แตกต่างไปจาก
ความเข้าใจแบบสารัตถะนิยมที่ใช้กันมาก่อนหน้านี้ ที่มองอัตลักษณ์ชาติพั นธุ์อย่าง
ตายตัว ด้วยการหันมามองว่าอัตลักษณ์ทางชาติ พันธุ์เคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลง
ได้ อีกทั้งยังมีลักษณะพหุลักษณ์ ผสมผสาน สามารถปรับข้ามท้องถิ่น และเป็น
อั ตลักษณ์ที่ช่วงชิง ในสถานการณ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงสภาพทางเศรษฐกิจและ
สั งคมอย่างรวดเร็วอีกด้วย
ในด้านวิธีวิทยาผู้เขียนบทความก็ยังได้ตั้งข้อสังเกตอีกด้วยว่า แนวโน้มของ
การศึกษาวิจัยก�ำลังเปลี่ยนจากแนวทางแบบชาติพันธุ์วิทยาที่เน้นการศึกษาชุมชน
เดียว พื้นที่เดี ยว หรือกลุ่มชาติพันธุ์เดียวอย่างลึกซึ้ง มาสู่การศึกษาความสัมพั นธ์
ระหว่างกลุ่ม หรือความสัมพันธ์กับรัฐและกลุ่มอ�ำนาจภายนอก พร้อมทั้งถกเถียง
เกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างกับผู้ปฏิบัติการในลักษณะต่างๆ มากขึ้น
ท้ายที่สุดผู้เขียนบทความก็ชักชวนให้อภิปรายต่อไปอีกในประเด็นที่ว่า การศึกษา