งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 21
กลุ่มเด็กและเยาวชนซึ่งเป็นทายาทรุ่นที่ 2 ก็ยังมีปัญหาของความไม่ชัดเจนในด้าน
สถานภาพทางกฎหมาย และยังมีการศึกษากลุ่มผู้หญิ งในขบวนการกู้ชาติไทใหญ่
ที่เน้ นบทบาทและสถานภาพในความพยายามสร้างพื้นที่ทางสังคม เพื่อเพิ่มอ�ำนาจ
ให้กับเพศสภาพของตนด้วย
ประเด็นที่สาม การปรับเปลี่ยนด้านเศรษฐกิจสังคม วัฒนธรรมและศาสนา
ของชุมชนชาติพันธุ์ ซึ่งมักจะเริ่มจากการเผชิญกับปัญหาความขัดแย้งในการใช้ที่ดิน
และทรัพยากรธรรมชาติ จนต้องเปลี่ยนแปลงมาเป็นการเกษตรเชิงพาณิชย์ และ
ปรับการใช้ แรงงานจากการแลกเปลี่ยนแรงงานกลายเป็นการจ้างงานแล้ว ชุมชนบน
พื้นที่สูงบางแห่งยังหันมาพึ่งพาระบบเศรษฐกิจบนพื้นฐานของการท่องเที่ยว และ
การออกไปท�ำงานในเมืองและต่างประเทศ ซึ่งน�ำมาซึ่งปัญหาการค้าบริการทางเพศ
นอกจากนั้นกลุ่มชาติพันธุ์บางกลุ่มก็ยังเปลี่ยนศาสนาจากศาสนาดั้งเดิมเป็นศาสนา
คริสต์และพุทธ ซึ่งอาจถื อเป็นการประดิษฐ์วั ฒนธรรมขึ้นมาใหม่ เพื่อก�ำหนด
ต�ำแหน่งแห่งที่และความเป็นตัวตนทางวั ฒนธรรมของพวกเขา ในบริบทของการ
สร้างชาติและการพั ฒนาในยุคสมัยใหม่
ประเด็นที่สี่ ประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ พบว่ามีการศึกษาประวัติศาสตร์และ
ลักษณะวั ฒนธรรมเฉพาะของคนกลุ่มชาติพันธุ์เดี ยวกัน แต่อยู่ ในหลายรั ฐชาติ
มากขึ้น
ประเด็นสุดท้าย ขบวนการต่อสู้และการเมืองเชิงอัตลักษณ์ ประเด็นนี้กลาย
เป็นประเด็นหลักในงานวิจัยระยะหลังๆ จ�ำนวนมาก ส่วนหนึ่งเกี่ยวข้องกับการต่ อสู้
กับนโยบายและปฏิบัติการของรัฐที่มักมีผลกระทบทางลบแก่ชุมชนชาติพันธุ์ต่างๆ
งานวิจัยพบกลยุ ทธ์ ในการต่อสู้หลายประการ เช่น การสร้ างวาทกรรมตอบโต้
วาทกรรมของรัฐที่จ�ำกัดการใช้ทรัพยากรที่ดินและป่าไม้บนพื้นที่สูง ด้วยการชี้ว่า
ระบบการท�ำไร่ หมุนเวียนของชาวปกาเกอะญอสามารถสร้ างหลักประกันและความ
มั่นคงในการยังชีพ
การศึกษาเชิงวาทกรรมนี้เองก็ ได้เปิดประเด็นให้เกิดวิวาทะทางวิชาการอย่าง
กว้างขวาง นักวิชาการบางคนวิพากษ์วิจารณ์ว่าการสร้างภาพดังกล่าวจะไม่ได้ผล