งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 13
ในกรณีของวัฒนธรรมล้านนา ภาคเหนื อถือว่าได้เปรียบมาก เพราะมี เอกสาร
จ�ำนวนมาก เมื่อเทียบกับภาคใต้ หรื อภาคอีสาน หรื อภาคอื่นๆ หากไม่นั บรวม
ภาคกลาง แม้จะมีเอกสารมากมาย แต่ก็ยังไม่มีคนอ่านกันมากนัก คณะสั งคมศาสตร์
มหาวิทยาลั ยเชียงใหม่จึงสนใจรวบรวมเอกสารใบลาน โดยมี สมหมาย เปรมจิตต์
(2524) เป็นตัวตั้งตัวตีท่านหนึ่งที่พยายามรวบรวมและเข้ าไปอ่านและปริวรรต
เอกสารว่าเนื้อหาเป็นอย่างไร ต่อมาสถาบันวิจัยสังคมของมหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ก็สานต่อในการเก็บรวบรวม และบันทึกไว้ในรูปของไมโครฟิล์ม ในช่วงนั้นจะเน้น
เรื่องงานประมวลข้อมูลเอกสาร แต่นักวิจัยส่วนใหญ่ที่อยู่ในวงการก็มักจะรวมกัน
อยู่ที่วิทยาลัยครูเชียงใหม่ (ในปัจจุบันคือ มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงใหม่) ซึ่งเป็น
นักวิชาการด้านภาษาไทย หรือประวัติศาสตร์ไทย ซึ่งจะให้ความส�ำคัญกับเรื่องคติชน
โดยพวกนักภาษาไทยก็จะสนใจศึกษาเก็บข้อมูลในเรื่องของคติชน ที่เราเรี ยกว่า
มุขปาฐะ ส่วนพวกนักประวัติศาสตร์ก็จะหันมาทางประวัติศาสตร์จากการบอกเล่า
ตัวอย่างของงานศึ กษาวิจัยที่น่าสนใจในช่วงนี้ ก็เช่น โลกทัศน์ชาวล้านนาไทย
(สิทธิ์ บุตรอินทร์ 2522) และ บทความเรื่อง “โลกทัศน์ ชาวล้ านนาศึกษาจาก
ซอเก็บนก” (สุรสิงห์ส�ำรวม ฉิมพะเนาว์ 2525-2527) เป็นต้น
ช่วงทศวรรษที่ 2520 นี้ก็ถือเป็นจุดเปลี่ยนส� ำคัญของการศึกษาวัฒนธรรมใน
สังคมภาคเหนือ ทั้งในส่วนของนักวิชาการจากต่างประเทศและนักวิชาการไทยเอง
ที่ศึกษาวิจัยวัฒนธรรมในประเด็นต่างๆ ด้วยการวิเคราะห์และสร้างข้ อถกเถียงอย่าง
ลึกซึ้งมากขึ้น ดังสะท้อนให้เห็นได้จากผลงานวิ จัย 2 ชิ้นของ Jack Potter ในหนังสือ
เรื่อง Thai Peasant Social Structure (Potter, 1976 ภายหลัง นฤจร อิทธิจีระจรัส
ได้แปลเป็นไทย) และ Andrew Turton ในบทความเรื่อง “Northern Thai peasant
society: twentieth-century transformations in political and jural structure” (Turton,
1976) หนังสือของ Jack Potter ได้โต้แย้งผลงานวิจัยของนักวิชาการต่างประเทศก่อน
หน้านั้น ที่ให้ภาพสังคมแบบโครงสร้างหลวม บนพื้นฐานของความเป็นปัจเจกชนนิยม
อย่างมาก ด้วยการชี้ ให้เห็นว่าสังคมวั ฒนธรรมของสังคมชาวนาในภาคเหนือ
ยังมีวั ฒนธรรมของการรวมกลุ ่ มช่วยเหลือกันอยู่อย่างเข้มแข็ง โดยเฉพาะกลุ่ ม