งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 183
community in northern Thailand” (Atchara 2009) ซึ่งพบว่า ในขณะที่โครงการช่วยเหลือ
ต่างๆ ของภาครัฐ นอกจากจะไม่ ได้เอื้ อให้ชุมชนเข้มแข็ งแล้ว ยังสร้างปัญหา
ขัดแย้งต่ างๆ อย่างมากมายในด้ านการจัดการกองทุน ชาวบ้ านจึงหันไปเรี ยนรู้
ที่จะใช้การท�ำไร่ข้าวโพดเป็นกลยุทธ์ เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนรวมตัวกัน
ได้มากขึ้น ในการต่อรองและต่อสู้กับนโยบายอนุรั กษ์ ป่าของรัฐ เพื่ออ้างสิทธิใน
ที่ดินท�ำกิน การเมืองของชาวบ้านที่นี่จึงท� ำผ่านปฏิบัติการในชีวิตประจ�ำวันในการ
ปรับเปลี่ยนโครงสร้างของความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจ ที่เกี่ยวข้องกับการต่อรองสิทธิ
ในการเข้าถึงที่ดิน โดยชาวบ้านได้รวมตัวกันเพื่อก�ำหนดขอบเขตพื้นที่ไร่อย่างชัดเจน
พร้อมทั้งวางกฎเกณฑ์กันเองในชุมชนว่าจะไม่ขยายพื้นที่ท�ำไร่ เพื่อให้เจ้าหน้ าที่
อุทยานยอมรับเขตพื้นที่ไร่ของพวกเขา และช่ วยให้พวกเขามีอิสระมากขึ้น จากการ
ถูกก�ำกับควบคุมจากรัฐในการใช้พื้นที่ป่าในเขตอุทยานแห่งชาติ
การเมืองของชาวบ้านในฐานะปฏิ บัติการในชีวิ ตประจ�ำวันของการต่อรอง
เพื่อปรับเปลี่ยนความสั มพันธ์เชิงอ�ำนาจกับรัฐนั้น มักจะเกี่ยวข้องกับความพยายาม
ปรับเปลี่ยนโครงสร้ างของความสัมพันธ์ในระยะยาว โดยเฉพาะการช่ วงชิงการ
นิยามสิทธิชุมชนและวาทกรรมความรู้ ซึ่งมีหลากหลายรูปแบบและแตกต่างกัน
ไปในหลายบริบทของการพัฒนา ในกรณีศึกษาป่าชุมชนบ้านทุ ่งยาวของ วิเศษ
สุจินพรัหม (2544) เรื่อง ‘การเคลื่อนไหวในพื้นที่สาธารณะของผู้หญิงในการจัดการ
ป่าชุมชนจั งหวัดล�ำพูน’ มีข้อค้นพบว่า การเมืองในชีวิ ตประจ�ำวันไม่ได้จ�ำกั ดอยู่
เฉพาะบทบาทของผู้ชายเท่านั้น เพราะผู้ หญิงในกรณีศึกษานี้ก็สามารถเข้ามามี
บทบาทน�ำในการเมืองของพื้นที่สาธารณะได้ด้วย เมื่อผู้หญิงเข้ามาช่วยต่อรองกับ
รัฐเพื่อให้ได้สิทธิ ชุมชนในการจัดการป่า ที่รัฐพยายามจะกีดกันชุมชนออกไป ทั้งๆ ที่
ชาวบ้านได้ช่วยกันจัดการดูแลรักษาและใช้ประโยชน์มานานแล้ว
แม้จะเคยเข้าใจกันว่าพื้นที่ของผู้หญิงมักจะผูกติดอยู่กับครัวเรื อน แต่เมื่ อ
ปัญหาของความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจนั้นคาบเกี่ยวกับทั้งสองพื้นที่ ทั้งป่าในฐานะพื้ นที่
ในครัวเรือนที่ผู้หญิงใช้ประโยชน์ในการหาของป่า และป่าในฐานะพื้นที่สาธารณะ
ของสิทธิชุมชนที่ก�ำลังจะถูกลิดรอน ซึ่งย่อมจะกระทบต่อความมั่นคงด้ านอาหาร