182 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
อย่ างไรก็ตามวอคเกอร์เองก็ยอมรั บว่า โครงการและเงินอุ ดหนุนต่างๆ
ของรัฐ คงจะช่วยให้ ชาวบ้านด�ำรงชีวิตอยู่ได้เฉพาะหน้าในระยะสั้นเท่านั้น แต่จะไม่
สามารถช่วยให้ชุมชนท้องถิ่นเปลี่ยนแปลงทางโครงสร้างในระยะยาวไปได้มากนัก
เพราะยังขาดการสะสมทุน (Walker 2012: 21-22) ซึ่งแสดงว่าวอคเกอร์ เข้าใจสภาวะ
ความสัมพั นธ์ทางเศรษฐกิจการเมืองของชุมชนท้องถิ่นเพียงบางส่วนเท่านั้น ขณะที่
มองข้ามความซั บซ้อนและความแตกต่างกันของหน่วยงานต่างๆ ในภาครั ฐ รวมทั้ง
ความซับซ้อนในความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจระหว่างชุมชนท้องถิ่นและระบบการเมือง
และเศรษฐกิจภายนอก ที่ ยังด�ำรงอยู่อีกมากมายภายใต้กระบวนการโลกาภิวัตน์
และระบบตลาดแบบเสรีนิยมใหม่ ซึ่งผลักดั นให้ชาวบ้านต้องตกอยู่ในปัญหาต่างๆ
อย่างซับซ้อนในการเผชิญหน้ากับความเสี่ ยงสูง ที่เกิดจากระบบเศรษฐกิจปัจจุบัน
ยั งแฝงไว้ด้วยการเก็บค่ าเช่าสูง ทั้งในรูปของอ�ำนาจในการกีดกันการเข้าถึงทรั พยากร
และการแสวงหาผลประโยชน์ส่วนเกินลั กษณะต่างๆ มากมาย ซึ่งยังด�ำรงอยู่ใน
ความสั มพั นธ์ทางการผลิต โดยเฉพาะการผลิตแบบพันธสัญญา ดังตัวอย่างในกรณี
ศึกษาการปลูกมันฝรั่ง ที่มีการเก็บค่าเช่ าสูง ในรูปของการรัดเอาเปรี ยบ (นาวิน 2554)
จนท�ำให้ชาวบ้านไม่สามารถต่อรองกับรัฐในเชิงบวกเท่านั้น หากแต่ต้องใช้กลยุทธ์
ในการต่อรองที่หลากหลายกับทั้งรัฐและทุน ซึ่งต้องปรับเปลี่ยนไปตามบริบทของ
สถานการณ์ที่หลากหลายและแตกต่ างกันไปในแต่ละท้องถิ่น การนิยามสังคม
การเมืองของวอคเกอร์จึงอาจจะยังมีข้อจ�ำกัดอยู่เฉพาะการเมืองในเรื่ องเลือกตั้ง
เช่นเดียวกันกับงานวิจัยของนักวิชาการไทยอีกหลายชิ้น เช่น ปฐมพงศ์ มโนหาญ
(2555) แต่ยังไม่ครอบคลุมปฏิบัติการทางการเมืองของชาวบ้านอีกหลากหลาย
แนวทางและรูปแบบ โดยเฉพาะการเมืองที่ เกี่ยวข้ องกับความพยายามในการ
ปรับเปลี่ยนโครงสร้างของความสัมพันธ์เชิงอ�ำนาจ
ดังจะเห็นได้จากกรณีศึกษาชุมชนชาวปกาเกอะญอ ที่ตั้งอยู่บนพื้นที่ ดอน
ในเขตอุทยานแห่งชาติ และถูกบีบจากหน่วยงานของรัฐให้ต้องเลิกท�ำไร่หมุนเวี ยน
จนต้องหันไปท�ำไร่ข้าวโพดเชิงพาณิชย์ ภายใต้ระบบเกษตรพันธสัญญาอย่าง
เข้มข้นแทน ในบทความวิจัยเรื่อง “Making of community” in a commercialized