งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 173
ในทางตรงกันข้าม ชาวบ้านที่อาศัยอยู่ ในป่ าก็ได้น�ำพิธีบวชป่ามาใช้ต่อต้านการ
สถาปนาอ�ำนาจรัฐเหนือพื้ นที่ ผ่านกรณี ศึกษาของชาวปกาเกอะญอในหมู่บ้าน
แห่งหนึ่ งในอ�ำเภอแม่ แจ่ม ซึ่ งผสมผสานความหมายสิ่งแวดล้อมนิยมทาง
พุทธศาสนา คริ สต์ศาสนา และความเชื่อท้องถิ่นอื่นๆ ในพิธีบวชป่า ในฐานะเป็น
ภูมิปัญญาในการอนุ รักษ์ป่า ที่เป็นส่วนหนึ่งของการจัดการป่ าชุมชนเชิงอนุรักษ์
(Lotte and Ivarsson 2002: 412-413) ในท้ายที่ สุด ลอตต์และอิวาสันได้อธิบายเพิ่มเติม
ว่า แม้ชาวบ้านอาจจะไม่ได้มองเห็นไปในทางเดียวกันในทุกเรื่อง แต่ก็เข้าร่วมใน
พิธีบวชป่า ในฐานะเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการปรับตัวช่วงเปลี่ยนผ่านของการใช้
ที่ดินในเขตป่า ภายใต้แรงกดดันต่างๆ จากภายนอก (Lotte and Ivarsson 2002: 414)
นอกจากปฏิบัติการในพื้ นที่ระดับท้ องถิ่นแล้ ว ความรู้ท้องถิ่นยังสามารถ
ขยายออกไปปฏิบัติการเคลื่อนไหวตามสถานการณ์ได้ในวงกว้างอีกด้วย ในฐานะ
เป็นพลังส่วนหนึ่งของขบวนการเคลื่อนไหวเชิงนิเวศ ดั งตัวอย่างในการศึกษาใน
วิทยานิพนธ์ระดับปริญญาเอกของ ประเสริฐ ตระการศุภกร เรื่อง ‘Space of Resistance
and Place of Local Knowledge in Northern Thai Ecological Movement’ (Prasert 2007)
ซึ่งพบว่า ขบวนการเคลื่ อนไหวเชิ งนิเวศในภาคเหนือได้ อาศัยการตีความ
ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชาวปกาเกอะญอใหม่ โดยเฉพาะความคิดและคติต่างๆ
ในภาษิตท้องถิ่นที่เรียกว่ า ‘ทา’ ซึ่ งผู้รู้ทางวั ฒนธรรมของชาวปกาเกอะญอ
มักจะน�ำมาด้นไปตามสถานการณ์ ทั้งในรูปของ ค�ำพังเพย เพลง และบทกวี จึง
ช่วยทั้งในการสื่อสารความเข้าใจความหมายในเรื่องนิเวศการเมืองกันภายในท้องถิ่น
และช่วยสร้างวาทกรรมใหม่ๆ ในบริบทปัจจุบันทั้งในรูปของปฏิบัติการและค�ำพูด
จนมีส่วนช่วยเปิดพื้นที่ในการต่อรองและต่อต้านหน่วยงานภาครัฐ ที่มุ่งขับเคลื่อน
นโยบายขยายพื้นที่ป่าอนุรักษ์ และกีดกันชุมชนบนพื้นที่สูงไม่ให้มีส่วนร่วมในการ
ใช้และจัดการทรัพยากรป่า
จากตัวอย่างงานวิจัยบางส่วนข้างต้นช่วยให้เห็นแล้วว่า นักวิชาการสามารถ
มองความรู้ท้องถิ่ นในมิติของแนวความคิดที่แตกต่างกันอยู่เสมอ แม้จะอยู่ในบริบท
ของการช่วงชิงความรู้ในการพัฒนาเช่นเดียวกันก็ตาม จากมิติแรกนั้นมองว่า ความรู้