168 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
อย่างไรก็ตามงานวิจัยส่วนใหญ่เหล่านั้นก็ยั งคงเกี่ยวข้องกับกลุ่มชาติพันธุ์
บนที่สูง เริ่มจากงานของปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี เรื่อง “The ambiguity of ‘watershed’:
the politics of people and conservation in northern Thailand” (Pinkaew 2000) ซึ่ง
ศึกษาการช่วงชิงความรู้เกี่ยวกับความก�ำกวมของความหมายของต้นน�้ำ ระหว่างรัฐ
กั บกลุ่มชาติ พันธุ์บนที่สูง ทั้งนี้รัฐมักจะนิยามต้นน�้ำตามความหมายแบบชนชั้นกลาง
ว่าเป็นป่าธรรมชาติ ซึ่งมีคุณค่าตามล�ำดับชั้นของความส�ำคัญ ป่าต้นน�้ ำในที่สูง
ตอนบนถือว่ามีความส�ำคัญสูงสุด จึงควรจะรักษาไว้ให้อยู่ในสภาพเดิมโดยไร้การ
รบกวนใดๆ ขณะที่ป่าชั้นล่างต�่ำลงมามีความส�ำคัญน้อยลงไป ซึ่งก็มีนัยว่าคนใน
ที่ราบลุ่มสามารถถางป่าเพื่อการใช้ประโยชน์อย่างไรก็ ได้ แม้กลุ่มชาติ พันธุ์ เช่น ชาว
ปกาเกอะญอ จะมองเห็นความเชื่อมโยงของทั้งสองส่วนว่าสามารถส่งผลกระทบ
ซึ่ งกันและกันได้ ก็ตาม การนิ ยามความหมายของต้นน�้ ำของรัฐดังกล่าว จึง
เปรียบเสมือนเป็ นการยั ดเหยียดระบอบความรู้แบบเหมารวมของรัฐลงมาครอบ
กลุ่มชนที่มีวั ฒนธรรมแตกต่างออกไป (Pinkaew 2000: 63)
ดังจะพบว่า บนพื้นฐานของการนิยามดังกล่าว มูลนิธิแห่งหนึ่งของชนชั้นกลาง
สามารถร่วมมื อกับกรมป่ าไม้จัดสรรพื้นที่ป่าสงวนในที่ราบให้กับชาวบ้านในที่ ลุ่ม
เพื่อเป็นที่ดินท�ำกินในรูปแบบหมู่บ้านป่าไม้ ขณะเดี ยวกันนั้นมูลนิธิดังกล่าวกลับ
ระดมชาวบ้านล้อมรั้วลวดหนาม เพื่อปิดกั้นไม่ให้คนม้งที่อยู่สูงขึ้นไปเข้าไปท� ำกิน
ในที่ไร่ที่พวกเขาพักดินทิ้งร้างไว้ได้ กรณีเช่นนี้แสดงให้เห็นว่า การนิยามความหมาย
เกี่ยวกับป่าต้นน�้ำและการอนุรักษ์ คงเป็นเพียงส่วนหนึ่งในการสร้างความชอบธรรม
ให้กับการขยายการใช้ประโยชน์พื้นที่ป่าของคนพื้นราบเท่านั้น ขณะที่กีดกันกลุ่มชน
บนที่สูงจากการเข้าถึงป่าอย่างเข้มงวด การใช้อ�ำนาจนิยามระบอบความรู้ที่ครอบง�ำ
เช่นนี้จึงเกี่ยวข้องอย่างแยกไม่ออกกั บการช่วงชิงการใช้พื้นป่ า เพราะช่วยให้คนกลุ่ม
หนึ่งได้สิทธิ ขณะที่กีดกันคนอีกกลุ่มหนึ่ง จนน�ำไปสู่ ความขัดแย้งระหว่างคนทั้งสอง
กลุ่ม (Pinkaew 2000: 64-66)
ภายใต้บริบทของความสัมพั นธ์เชิงอ�ำนาจที่ไม่เท่ าเทียมกันดังกล่าว ปิ่นแก้ว
ยั งพบอีกด้วยว่า คนม้งในฐานะผู้ด้อยอ� ำนาจจึงพยายามต่อสู้ ผ่านการช่วงชิงการ