งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 169
นิยามความหมายของต้นน�้ ำ บนพื้นฐานของความรู้ท้องถิ่น ที่ ไม่ใช่เป็นความรู้
ตายตัวแบบแก่ นสารนิยม หากแต่เป็ นความรู้ผ่านการปฏิบัติการเกี่ยวข้องกับวิถีการ
ด�ำรงชีวิตที่ปรับเปลี่ยนอยู่ตลอดเวลา นอกจากจะนิยามป่าต้นน�้ำว่าเป็นป่าศักดิ์สิทธิ์
ที่พวกเขาอนุรักษ์ไว้ด้วยเช่นเดียวกันแล้ว พวกเขายังอธิบายอี กด้วยว่า การท�ำลายป่า
ในพื้นที่ท�ำกินของพวกเขานั้น มี ที่มาที่ไปจากประวัติศาสตร์ของความสัมพันธ์กับ
อ�ำนาจภายนอกที่ซับซ้อน โดยเฉพาะนโยบายปราบปรามการปลูกฝิ่น ด้วยการส่ง
เสริมการปลูกพืชทดแทนฝิ่น ผ่านโครงการพัฒนาที่สูงต่ างๆ ซึ่งส่งผลกระทบต่อการ
ท�ำลายป่าเพื่อขยายที่เพาะปลูกเพิ่มขึ้น ในขณะที่พวกเขาพยายามแสวงหาทางเลือก
ในการจัดการป่าใหม่ๆ ด้วยการปรับเปลี่ยนระบบการเพาะปลูกพืช เช่น ลดพื้นที่
ปลูกผักกล�่ำปลีลง และหันไปปลูกไม้ผลยืนต้นต่างๆ แทนที่ พร้อมๆ กับทดลองจัด
พื้นที่บางส่วนรอบๆ หมู่บ้านเป็นป่าชุมชนด้วย ซึ่งแสดงถึงความพยายามปรับตัว
ของคนม้งต่อแรงกดดันจากกระแสของการอนุ รักษ์ เพื่อต่อรองกับอ� ำนาจจาก
ภายนอก ที่จะเอื้อให้พวกเขาสามารถอยู่กับป่าต่อไปได้ (Pinkaew 2000: 67-68)
กรณีศึกษาเช่นนี้จึงบ่งบอกอย่างชัดเจนว่า การช่วงชิงการนิยามความรู้
ของกลุ่มชนต่างๆ นั้นส่งผลต่อการแสวงหาทางเลือกในการพั ฒนาและการอนุรักษ์
ไปด้วยพร้อมๆ กัน ด้วยเหตุ ที่การมองความรู้ท้องถิ่นไม่สามารถมองอย่างเหมารวม
และตายตัวได้ เพราะแนวคิดใหม่ที่ได้รับจากกรณีศึกษานี้ก็คือ ความรู้ท้องถิ่น
สามารถแสดงออกผ่านปฏิบัติการของกลุ ่มชน ที่ปรับเปลี่ยนอยู่ตลอดเวลา โดย
เฉพาะในบริบทของการช่วงชิงความรู้ในเรื่ องต่างๆ ซึ่งมีนัยส�ำคัญต่อการช่วงชิง
ความรู้ในการพัฒนานั่นเอง
แต่การวิ จัยของนักวิชาการชาวต่างประเทศ เช่น บทความที่สรุปมาจาก
วิทยานิพนธ์ปริญญาเอกของ ทอมฟอร์ด เรื่อง “The global in the local: contested
resource-use of the Karen and Hmong in northern Thailand” (Tomforde 2003)
ซึ่งศึกษาทั้งชุมชนชาวปกาเกอะญอและชาวม้งในเขตอุทธยานแห่ งชาติ ดอย
อินทนนท์พบว่า กลุ่มชาติ พันธุ์ทั้งสองเลือกที่จะตอบโต้ กับวาทกรรมการพัฒนาและ
การอนุรักษ์ระดับโลกแตกต่างกัน ในกรณีของชาวปกาเกอะญอ ซึ่งเดิมเคยมีความรู้