172 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
พิธีกรรมขึ้นมาใหม่ ในช่วงของการรณรงค์เคลื่อนไหวต่อต้านการสร้างโรงเลื่อยไม้ใน
ป่าสน เพื่อต่อต้านอ�ำนาจจากภายนอกและปกป้องตัวเอง (Hayami 1997: 569) ใน
รูปแบบของพิธีบวชป่า ด้วยการผสมผสานทั้งความเชื่อแบบผีและคุณค่าแบบพุทธ
ซึ่งแฝงไว้ด้วยวาทกรรมการอนุรักษ์ บนพื้นฐานของคุณค่าที่อยู่ในการท�ำไร่หมุนเวี ยน
ตามประเพณี ทั้งๆ ที่ชาวปกาเกอะญอส่วนมากมุ่งจะท�ำนาด� ำเพิ่มขึ้นแล้วก็ตาม
พิธีบวชป่าดังกล่าวจึ งเป็นอีกตั วอย่างหนึ่ งของปฏิบัติการของการปรับใช้ความรู้
ท้องถิ่นตามสถานการณ์ในเชิงกลยุทธ์ ทั้งในฐานะวาทกรรมของความเป็นชุมชน
เพื่อสื่อกับชาวบ้านด้วยกันเองภายในชุมชนให้ผนึกตั วกัน และในฐานะวาทกรรม
ต้ าน เพื่อสื่อสารกับชาวพื้นราบภายนอกว่า พวกเขาทั้งผูกพันอยู่กับป่ าและสามารถ
อนุรักษ์ป่าได้ ในการสร้างความชอบธรรมที่จะอาศัยอยู่ในป่าต่อไป จนปฏิบัติการ
ของชาวบ้านที่ไร้ อ�ำนาจได้ส่งเสียงเป็นแรงบันดาลใจให้กับขบวนการเคลื่อนไหวด้าน
สิ่ งแวดล้อมในสังคมไทย ซึ่งหวลกลับมาช่วยหนุนเสริมให้ พวกเขาสามารถผลักดัน
องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ต้องยกเลิกโครงการไปในที่สุด (Hayami 1997: 574-575)
นอกจากพิ ธีบวชป่าจะเป็นปฏิบัติการด้านวาทกรรม ในการสร้างความ
ชอบธรรมให้กับคุณธรรมของการอนุรักษ์ ธรรมชาติในความคิ ดสิ่งแวดล้ อมนิยม
แล้ว ยังแสดงนัยของการช่วงชิงความหมายและต่อต้านวาทกรรมการพัฒนา ที่มุ่ง
จะแสวงหาประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติด้านเดียวอี กด้วย แต่หากจะมองจาก
สายตาของฝ่ายที่มีอ�ำนาจแล้ว ทั้งวาทกรรมการอนุรักษ์และวาทกรรมการพัฒนา
ล้ วนเป็นปฏิบัติการของการผูกขาดการนิยามความหมายเพื่อการครอบง� ำ ซึ่งมัก
เกี่ยวข้องกับความพยายามที่จะสถาปนาอ�ำนาจเหนือพื้นที่ (Territorialization) หรือ
การกีดกันผู้ไร้อ�ำนาจออกจากพื้นที่ ภายใต้การสถานการณ์ดังกล่าว ผู้ไร้อ�ำนาจก็
สามารถต่อต้ านวาทกรรมครอบง�ำ ผ่ านปฏิบัติการของพิธีบวชป่ าได้เช่นเดียวกัน
ดังตัวอย่างในบทความวิจัยเรื่อง “Contesting landscape in Thailand: tree ordination
as counter-territorialization” (Lotte and Ivarsson 2002) ซึ่งพบว่า ภายใต้กระแส
สิ่ งแวดล้อมนิยมทางพุทธศาสนา ที่บางส่วนสนับสนุนการสถาปนาอ�ำนาจรัฐเหนือ
พื้นที่และกีดกันชาวบ้านออกจากพื้นที่ป่า ด้วยการกล่าวหาว่าพวกเขาท�ำลายป่า