งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 165
ท้องถิ่น เพื่อเสริมการแสดงตนเป็นผู้อนุรักษ์ ป่าด้วย ในความพยายามต่ อรองกับรัฐ
เพื่อให้ได้สิทธิการอยู่อาศัยในเขตป่า (Aranya 2006)
นอกเหนื อจากใช้เป็นกลยุทธ์ ส่วนหนึ่งในการต่อรองอั ตลั กษณ์แล้ว
ความพยายามของคนม้งในการจัดการป่าเชิงอนุ รักษ์ดังกล่าวแสดงว่า คนม้งยังได้
หันมาสนใจกับการปรับใช้ความรู้ทางวัฒนธรรมในชาติพันธุ์ของตนมากขึ้น ซึ่งถือ
เป็นความรู้ท้องถิ่นประเภทหนึ่ง เพื่อพัฒนาทางเลือกใหม่ๆ ในปรับเปลี่ยนวิธีการ
จัดการทรัพยากร ทั้งการจัดการป่าและการเกษตรในเขตป่าด้วย ดังจะพบในงานวิจัย
ต่อๆ มาอีกหลายชิ้นทั้งในกรณีของคนม้ง เช่น งานของ อภัย วาณิชประดิษฐ์ (2548)
และชาวปกาเกอะญอ เช่น วิทยานิพนธ์ ของ ทรงพล รัตนวิไลลักษณ์ (2546) เป็นต้น
4.3 ความรู้ท้องถิ่นกับการช่วงชิงความรู้ในการพัฒนาพื้นที่สูง
เมื่อการพัฒนากระแสหลักถูกมองว่า อาจจะแฝงไว้ด้วยวาทกรรมครอบง�ำ
เพราะพยายามยัดเหยียดความรู้ชุดหนึ่ง บนพื้นฐานของความรู้แบบวิทยาศาสตร์
ให้เป็นความรู้ที่แท้จริงเพียงชุดเดียว ด้วยเหตุนี้เอง ในความพยายามที่ จะแสวงหา
ทางเลือกใหม่ให้กั บการพัฒนา ในระยะแรกๆ การวิจัยในมิติวัฒนธรรมกับการพัฒนา
จึงเริ่มหันมาสนใจชุดความรู้อื่นๆ และมักจะลงเอยกับความรู้ ในลักษณะที่เป็นคู่
ตรงกันข้ ามกับชุดความรู้สากลแบบวิทยาศาสตร์ ส่ วนหนึ่งก็ เพราะอิ ทธิพลของ
กระแสของวาทกรรมท้องถิ่นนิยมในขณะนั้น ที่พยายามตอบโต้กับกระแสโลกาภิ วัตน์
(Hewison 1993) โดยรวมเรียกกันอย่ างกว้างๆ ว่า ความรู้หรือภูมิปัญญาท้องถิ่น ใน
สังคมไทยความรู้ท้องถิ่นนั้นถูกจัดให้อยู่เป็นส่วนหนึ่งของแนวความคิดวัฒนธรรม
ชุมชน (ฉัตรทิพย์ 2534) ซึ่งต่อมาได้กลายเป็ นแนวความคิดหลักในการวิจัยด้าน
วัฒนธรรมกับการพัฒนาในสังคมไทย รวมทั้งภาคเหนือด้วย
การวิจัยในช่วงแรกๆ มักจะให้ความส�ำคัญกับความรู้ท้องถิ่นดังกล่าว ใน
ฐานะที่เป็ นส่วนหนึ่งของการตีความระบบคุณค่าและคุณธรรมในพุทธศาสนา ซึ่งพบ
ว่าคนท้องถิ่นน�ำมาใช้ตอบโต้กับการพัฒนากระแสหลัก ด้วยการเน้นคุณธรรมของคน