12 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ของนักมานุษยวิทยาจากมหาวิทยาลัยคอร์แนลล์ และร่วมกับนักวิชาการไทยจ�ำนวน
หนึ่ง อาทิเช่น สุเทพ สุนทรเภสัช และภายหลังได้เขียนขึ้ นเป็นรายงานชื่อ ‘A Report on
Tribal People in Chiengrai Province, North of the Mae Kok River’ (Hanks et. al. 1964)
รายงานชิ้นนี้เขียนขึ้นในปี พ.ศ. 2507 ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกันกับการตั้งมหาวิทยาลัย
เชี ยงใหม่ และในปีถัดมาก็ มีการจัดตั้งศูนย์วิ จัยชาวเขา โดยมี William Robert Geddes
เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงคนส�ำคัญ และเป็นนักวิจัยที่ศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ม้งอย่างจริงจัง
เป็นคนแรกๆ ต่อมาภายหลังได้พิมพ์ผลงานวิจัยเป็นหนังสือเรื่ อง Migrants of the
Mountains: the Cultural Ecology of the Blue Miao (Hmong Njua) of Thailand (Geddes
1976) ซึ่ งช่วยเสริมสร้างความเข้าใจวัฒนธรรมของชาวม้งและการปรับตั วของพวก
เขาภายใต้บริบทเชิงนิเวศได้อย่างมาก
หลั งจากการจัดตั้งมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ขึ้นในปี พ.ศ. 2507 นักวิชาการ
ไทยในสถาบันก็ ได้เริ่มหันมาสนใจศึกษาวัฒนธรรมและเริ่มตีพิมพ์ผลงานวิ จัยใน
ช่วงปลายทศวรรษที่ 2510 ด้วยการเริ่มต้นแปลหนั งสือส�ำคัญๆ ทางประวัติศาสตร์
และวรรณกรรม ดังเช่นงานของ สมหมาย เปรมจิตต์ และ ปวงค�ำ ตุ้ยเขียว เรื่อง
มังรายศาสตร์ (2518) และงานของ สิงฆะ วรรณสัย เรื่อง อุสสาบารส วรรณกรรม
ลานนาไทยสมัยพระเจ้ากือนา แปลโดย สิงฆะ วรรณสัย (2519) เป็นต้น ในช่วงแรก
นี้ถือว่าเป็นช่ วงของการวางรากฐานการศึกษาวัฒนธรรม ซึ่งให้ความส�ำคัญกับ
การเตรียมค้นคว้าหรือประมวลรวบรวมเอกสารต่างๆ ที่เขียนบนใบลาน
ในช่วงหลังปี พ.ศ. 2520 ก็เกิดกระแสท้องถิ่นศึกษาเพิ่มขึ้น จากการขยายตัว
ของสังคมไทย ที่ เริ่มหั นกลั บมาเห็นว่าประเทศไทยมีท้องถิ่นต่างๆ ที่แตกต่ างกัน
อยู่หลายพื้นที่ ขณะนั้นถือเป็นกระแสความคิดที่คึกคักอย่างมาก จริงๆ แล้วกระแส
นี้ก็เป็ นส่วนหนึ่งของกระแสที่มาจากส่วนกลาง โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระทรวงศึกษาที่
ต้องการจะส่งเสริมวัฒนธรรมท้องถิ่น แทนที่ก่อนหน้านั้น ที่เรามุ่งสนใจแต่กระแส
ของรัฐชาติ จากปี 2520 เป็นต้นมา กระแสในวงวิชาการก็เริ่มหั นกลับมาให้ความ
ส� ำคัญกับเรื่องท้องถิ่น ที่ เน้นถึงความแตกต่างหลากหลายของท้องถิ่นต่างๆ การ
ศึกษาวัฒนธรรมล้ านนาก็เป็นส่วนหนึ่งของกระแสนั้นด้วย นักวิจัยเริ่มต้นหันกลับ
มามองตนเองว่าการศึกษาก็ต้องมี ข้อมูลหลักฐาน