งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 131
Burma and Thai Borderlands” เน้นอัตลักษณ์ที่ปรับข้ามท้องถิ่น หรือ trans-localized
เนื่องจากมีการอพยพข้ามชาติมากขึ้น ดังนั้นจึงพบว่า คนอ่าข่าซึ่งอพยพเข้ามาอยู่
ในไทย ระบุอัตลักษณ์ว่าเป็นคนจีน ทั้ งๆ ที่ตอนอยู่จีนถูกเรียกว่าเป็น “ฮานี” และ
อยู่ในไทยเรียกว่า “อ่าข่าหรือชาวเขา” อัตลักษณจีนที่ข้ามท้องถิ่นนั้น แสดงให้เห็นถึง
ทุนทางสังคมและวัฒนธรรมของเครือข่ายทางสั งคมข้ามชาติ ผ่านประสบการณ์
ส่วนบุ คคลของผู้อพยพ และกลยุทธ์ทางเลือกของความอยู่รอดตอบโต้กับการ
จัดประเภทกลุ่มชาติพันธุ์แบบจินตนาการที่กระท�ำโดยรัฐชาติ นอกจากนี้ งานของ
Tapp (2000) เรื่อง “Ritual Relations and Identity: Hmong and Others” เสนอว่าการที่
กลุ่มชาติพันธุ์รับเอาวัฒนธรรมของชนกลุ่มใหญ่ในสังคมมาปฏิบัติ เช่น กรณีของม้ง
ที่รับเอาวัฒนธรรมจีนมาใช้นั้น อาจไม่ได้หมายความว่าวั ฒนธรรมหลักหรือวาทกรรม
ที่มีสถานะน�ำนั้นได้รับชัยชนะเสมอไป แต่อาจจะเป็นการท้าทายอย่างได้ผลต่อ
ศูนย์กลางโดยชายขอบ
การศึกษาอัตลักษณ์ชาติพันธุ์ในฐานะที่เป็นวาทกรรม จึงเกี่ยวพั นอย่างมาก
กับการเกิดขึ้นของรั ฐชาติ สมัยใหม่ ชาติ นิยมหรือความเป็นชาติ ความสัมพันธ์
ระหว่างกลุ่ มชาติพันธุ์กับรัฐชาติ มีผลอย่างมากต่ อกระบวนการสร้างอัตลักษณ์
ชาติพันธุ์ การที่รัฐชาติ ด�ำเนินการจ�ำแนกชาติพันธุ์ และนโยบายและการปฏิ บัติ
ของรัฐชาติที่มีต่อกลุ่มชาติ พันธุ์ ล้ วนเป็นปั จจัยส�ำคัญของการสร้างและปรั บ
อัตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ ด้วยเหตุ นี้ งานอีกกลุ่มหนึ่งจึ งเน้นศึกษาการเปลี่ยนแปลง
อัตลักษณ์ชาติพันธุ์ที่ เป็นผลจากนโยบายของรัฐชาติ และจากการปรับตั วของกลุ่ม
ชาติพันธุ์เอง ดังตัวอย่างงานวิทยานิพนธ์ ของ Prasit (2001) ที่ชี้ให้เห็นว่ามีปัจจัยหลาย
ประการที่ท�ำให้ อัตลักษณ์ทางเครือญาติ ของม้งเปลี่ยนแปลงไป โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ระบบการจดทะเบียนประชากรและการศึกษา นโยบายการพัฒนาเข้าสู่ความทั นสมัย
และการที่คนต้ องโยกย้ายออกจากพื้นที่เดิม ท�ำให้การปฏิ บัติศาสนาและวัฒนธรรม
ที่อยู่ บนพื้นฐานลักษณะเฉพาะของพื้นที่ และความสัมพันธ์ทางเครือญาติด�ำรง
อยู่ได้ยาก กระบวนการเปลี่ยนศาสนาจากแบบดั้งเดิมไปเป็นศาสนาหลักของโลก
จึงเกิดขึ้น ท�ำให้ อัตลักษณ์ชาติพันธุ์มีความหลากหลายมากขึ้น ดังข้อสรุปจาก