งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 135
มากแม้จะเป็นสมาชิกของกลุ่มชาติพันธุ์นั้นเอง เนื่องจากเป็นคนรุ่นใหม่ที่เข้ามารับ
การศึกษาแบบใหม่ตั้งแต่เล็กๆ คนที่เป็นสมาชิกของกลุ่มชาติ พันธุ์นี้อาจเรียกได้ว่า
เป็น “คนใน” แต่ประเด็นที่ว่าการศึกษาทางมานุษยวิทยาควรกระท�ำโดย “คนนอก”
หรือ “คนใน” จึงจะได้ผลดีกว่ากันยังเป็นประเด็นที่หาข้ อยุติไม่ได้ นักมานุษยวิ ทยา
ที่ศึกษาชุมชนชาติพันธุ์ของตนเอง จะถื อว่าเป็น “คนใน” ใช่ หรือไม่ ปริตตา
(ปริตตา บก. 2545: 15) เห็นว่ า “นักมานุษยวิทยาที่ศึกษาชุมชนชาติพันธุ์ของ
ตนเอง ก็ไม่ต่างจากนักมานุษยวิทยาที่ไปศึกษาสังคมคนอื่น ในแง่ที่มีอัตลักษณ์ซ้อน
อยู่ในตัวเอง มีทั้งความรู้สึกร่วมเป็นพวกเดียวกันและความแปลกแยกกับชุมชน
การท�ำงานในสังคมตนเองไม่ได้แปลว่าจะมีแต่ความกลมกลืนราบรื่น แต่มีเส้ นแบ่ง
ทางความคิด ชนชั้น…แต่ความแปลกแยกสามารถเป็นเครื่ องมือที่จะเรียนรู้และ
ท�ำความเข้าใจชุมชนได้อีกแบบหนึ่ง”
แนวทางการศึกษาที่ท�ำมากขึ้นในระยะหลังอีกประการหนึ่งคือ การศึกษา
เชิงเปรียบเทียบ จากเดิ มที่ศึกษากลุ่มเดียวในพื้นที่เดียว เปลี่ยนเป็นการเปรียบเทียบ
ระหว่างกลุ่ มชาติพันธุ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่ มที่ดูเหมือนจะมีความแตกต่างกัน
อย่างมากในเรื่องโครงสร้างของเครือญาติและการปฏิ บัติทางวัฒนธรรม เช่น
การศึกษาเปรียบเทียบด้านการท�ำการเกษตรและการใช้ที่ดินระหว่ างกลุ่มม้ งกับ
กลุ่มกะเหรี่ยงที่ตั้งชุมชนอยู่ใกล้เคียงกันของ Tomforde (2003) ซึ่งพบว่าในขณะที่
กะเหรี่ยงซึ่งถูกมองว่าเป็นนักอนุ รักษ์ได้ละทิ้งความรู้ท้องถิ่นไปมาก แต่ ม้งซึ่ งถูกมอง
ว่าท�ำลายป่า กลั บมีการพัฒนาการปฏิบัติไปในทิศทางที่อนุรักษ์มากขึ้น งานเขียน
ใช้แนวคิดที่ เรียกว่า environmentalism ในความหมายที่กว้าง คือไม่เพี ยงแต่เป็น
เรื่องของการสนองตอบร่วมกั นต่อความเสื่อมโทรมทางทรัพยากร แต่ ยังเป็ น
ปรากฏการณ์ทางสังคมและการเมืองที่ซับซ้อน เนื่องจากมีเรื่ องของผลประโยชน์ทาง
สังคม-การเมืองและระบบคุณค่าเข้ามาเกี่ยวข้อง โดยสรุปแล้ว environmentalism
เป็นวาทกรรมที่รวมเอาการต่อสู้ช่วงชิงทรัพยากรธรรมชาติและการต่อสู้ อ�ำนาจ
เชิงสัญลักษณ์ เพื่อก�ำหนดว่าปัญหาสิ่งแวดล้อมควรจะถูกแก้ไขอย่างไร ในฐานะ
ที่เป็นวาทกรรม มันจึงสะท้อนและส่งอิทธิ พลต่อกระบวนการทางสังคม เศรษฐกิจ