124 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
เพื่อเปิดพื้นที่ ทางสังคมให้ กับการนิ ยามอัตลักษณ์ของชาวม้งใหม่ในหลายระดับ
เป็นการใช้ทุนทางวัฒนธรรมสร้างความชอบธรรมในการยืนยันสิ ทธิ หรื องาน
ของไพบูลย์ เฮงสุวรรณ (2547) ที่ศึกษาลั กษณะความรู้ของชาวม้งในพื้ นที่
เขตอุทยานแห่งชาติ ดอยอินทนนท์ อ.จอมทอง จ.เชียงใหม่ เกี่ยวกั บเลียงผา
และกวาง ภายใต้ การถูกจ�ำกัดสิทธิและถูกกีดกั นในการเข้าถึงทรัพยากร โดยใน
กระบวนการอ้างสิทธิชาวม้งได้ริเริ่มสร้างสรรค์การอนุรักษ์สัตว์ป่ าขึ้นมาจากพื้นฐาน
ความรู้เฉพาะที่สั่งสมในชีวิ ตประจ�ำวันเพื่อต่อรองกับรัฐ และตอบโต้ ต่อภาพลักษณ์
“การท�ำลาย” ที่คนอื่นในสังคมสร้างขึ้น นอกจากนี้ยังมีงานที่ตอบโต้ภาพลักษณ์ที่
เป็นลบในเรื่องของการเป็นผู้ผลิตและค้ายาเสพติด เช่นงานของอรัญญา (2546ก)
และประสิทธิ์ (2541) ที่ยืนยั นว่าภาพของม้งที่เป็นผู้ ค้ายาเสพติ ดนั้นเป็นภาพที่
ถูกตัดตอนจากความเป็นจริงในประวัติศาสตร์และเป็นการเสนอภาพเพี ยงด้านเดียว
กลยุ ทธ์ในการตอบโต้กับวาทกรรมหลักของรั ฐที่กี ดกันและมี อคติ ทาง
ชาติพันธุ์ และเพื่อความอยู่รอดอีกประการหนึ่ง คื อความพยายามในการผลิตสร้าง
อัตลักษณ์ของตนทั้งที่เป็นเชิงบวกและในลักษณะของการยืดหยุ่น เช่นในงานของ
ปนัดดา บุณยสาระนัย (2546) เรื่ อง “ชนเผ่าอ่าข่า : ภาพลักษณ์ที่ถูกสร้างให้สกปรก
ล้าหลัง แต่ดึงดูดใจ” ที่อธิบายให้เห็นถึงกระบวนการสร้างอัตลักษณ์ประดิษฐ์ของ
รัฐและสังคมไทย และถูกผลิตซ�้ำผ่ านวาทกรรมในสื่ อของรัฐ สื่อสาธารณะต่างๆ
ทั้งในเชิงบวกและเชิ งลบ แต่ต่างก็เป็นอัตลักษณ์ที่ได้กลายเป็นภาพตั วแทนที่ แสดง
ตัวตนแบบถาวรของชนกลุ่มนั้นๆ งานของประสิทธิ์ ลีปรีชา (2546) แสดงให้เห็นถึง
การตอบโต้ของชาวม้งที่มีต่อการบังคับใช้นามสกุลของรัฐไทย กระบวนการต่อรอง
ที่คนม้งเข้าร่วมเป็นผู้ปฏิบัติการก�ำหนดว่าตนเองอยากเป็นอย่างไร ด้วยการปะทะ
สั งสรรค์ การเลือกสรรและปฏิเสธ การตีความและนิยามใหม่ เพื่อท�ำให้อัตลักษณ์
ทางการที่หยุดนิ่งตายตัว มีพลวัตและขอบเขตที่กว้างและหลากหลายยิ่งขึ้น งานของ
เปรมพร ขันติแก้ว (2544) ศึกษาเชิงประวัติศาสตร์ถึงกระบวนการกลายเป็นคนไทยของ
ชาวกะเหรี่ยง ซึ่งชาวกะเหรี่ยงใช้เป็นทางเลือกหนึ่ งในการปรับตั วเพื่อเผชิญหน้ากับ
ปัญหานานาที่เข้ ามาในชุมชนพร้อมกับการพัฒนาของรัฐ และมีรูปแบบที่หลากหลาย