118 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
หัวข้อการเปลี่ยนแปลงด้านศาสนาและวัฒนธรรม ก็เป็นอีกประเด็นที่มี
การศึกษามากในระยะกว่าทศวรรษที่ ผ่านมา เนื่ องจากมีปรากฏการณ์
การเปลี่ยนแปลงและผลกระทบที่เห็ นได้ชัดมากขึ้ น เช่นประเด็นการเปลี่ยนศาสนา
จากศาสนาดั้งเดิ มเป็นศาสนาคริสต์และพุทธในกลุ่ มกะเหรี่ยง (Hayami 2004)
การเปลี่ยนศาสนาอาจจะก่อให้เกิดผลกระทบของการสูญสิ้ นของพิธีกรรมและ
การปฏิบัติทางวัฒนธรรมที่มีมาอย่างยาวนานในอดีต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพิธีกรรม
การเปลี่ยนผ่าน เช่น การแต่งงาน งานศพ งานปีใหม่ ฯลฯ ดังที่บรรยายในงานของ
Chumpol (1997) ซึ่งศึกษารายละเอียดทางด้านวัฒนธรรมที่เปลี่ยนแปลงไปจาก
การเปลี่ ยนไปนับถือศาสนาคริสต์ของชาวกะเหรี่ ยง เช่น การยุติพิธีการร้องเพลง
“ทา” รอบร่างผู้ตายในพิธีงานศพ ซึ่งในอดี ตเป็นหน้าที่ของเยาวชนคนหนุ่มสาว หรือ
พิธีกรรมการแต่งงานที่เปลี่ยนเป็นการเข้าโบสถ์และขั้นตอนแบบสากลแทนขั้นตอน
แบบดั้งเดิมซึ่งใช้เวลาหลายวัน นอกจากนี้ ปรากฏการณ์การเปลี่ยนศาสนา
ในกลุ่มชาติพันธุ ์บนพื้นที่สูงที่ ใหม่ อีกประการหนึ่งคือการเปลี่ ยนจากศาสนา
ดั้งเดิมเป็ นศาสนาอิสลาม จากงานวิทยานิ พนธ์ของสมัคร์ กอเซ็ ม (2556)
ที่ศึกษากระบวนการเปลี่ยนศาสนาอิสลามให้ แก่ เด็กหลากหลายชาติพันธุ ์
ในจังหวัดเชียงรายโดยการสอนและกฎระเบียบที่ก�ำหนดให้เด็กที่เข้ามาอยู่ในหอพัก
ที่สนับสนุนด้วยองค์กรอิสลาม และมีการรับเอาการปฏิบัติแบบอิสลามผสมผสาน
กั บวัฒนธรรมดั้งเดิมในหลายรูปแบบ
ผลงานหลายเล่ ม ยังย�้ำถึงกระบวนการเปลี่ยนศาสนาจากดั้งเดิมไปเป็น
ศาสนาสากลหรื อจากศาสนาหนึ่งไปเป็นอีกศาสนาหนึ่ง ในลักษณะที่ ไม่ได้เป็ น
การเปลี่ยนแปลงอย่างสมบูรณ์ ยังมีการผสมผสานความเชื่ อและวัฒนธรรมดั้งเดิม
ในรูปแบบต่างๆ ทั้งนี้การคงความเชื่อและวัฒนธรรมดั้งเดิมในรูปแบบใด ขึ้นอยู่กับ
ข้อก�ำหนดของศาสนาใหม่ ซึ่งมีความแตกต่างกัน แม้จะเป็นศาสนาคริสต์เหมือนกัน
เช่น ระหว่างนิกายโปรแตสเตนท์ กั บคาทอลิก ซึ่ งพบว่าในกลุ่มที่นับถือคาทอลิกมี
ความยืดหยุ่นในการปฏิบัติหรือเข้าร่วมพิธีกรรมดั้งเดิมมากกว่ากลุ่มโปรแตสเตนท์
เช่น ที่ปรากฏในงานของ Kwanchewan (2003), Hayami (2004), Nishimoto (1998),
Platz (2003) เป็นต้น