116 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
เข้าถึงแหล่งทุนและการตลาด ในขณะที่ปัญหาความขัดแย้ งในเรื่องการใช้ ที่ดิน
และทรัพยากรธรรมชาติ มีเพิ่มขึ้ น บทความของ Chumphol (2004) ก็กล่าวถึง
การเปลี่ยนแปลงรูปแบบการใช้ แรงงานในชุมชนกะเหรี่ยงจากเดิ มที่เน้ นการ
แลกเปลี่ยนแรงงาน กลายเป็นการจ้างงาน
นอกจากการเปลี่ยนจากการท�ำไร่ ท�ำนา และเลี้ยงสัตว์แบบเดิมเป็นเกษตรเชิง
พาณิชย์แล้ว ชุมชนบนพื้นที่สูงบางแห่งยังพัฒนาระบบเศรษฐกิจจากการท่องเที่ยว
เช่น การจั ดให้มีโฮมสเตย์ ผลิตหัตถกรรมขายให้นักท่องเที่ยว เป็นไกด์ น�ำเที่ ยว
สะท้อนให้เห็ นในงานวิทยานิพนธ์ของกิติธัช เอี่ยมพร้อม (2543) ซึ่งศึกษาชุมชน
หลายชาติพันธุ์ได้แก่ กะเหรี่ยง ลาหู่ เย้า ลีซอ อ่าข่า ที่อพยพจากพม่าเข้ ามา
ในประเทศไทยนานแล้ ว และได้ปรับตั วกลายเป็นหมู่บ้านท่องเที่ ยว ในปี 2543
ที่หมู่บ้านแห่งนี้มีช้างที่ให้บริการนักท่องเที่ยวถึง 41 เชือก การศึกษาถึงผลกระทบ
ของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวที่มีต่อชุมชนชาติพันธุ์มีทั้งการเน้ นในด้านบวกและ
ด้ านลบ โดยในส่วนที่เป็นด้านบวก ได้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพในการจัดการท่องเที่ยว
ในชุมชน การใช้การท่องเที่ยวเป็นเวทีในการสร้างพื้นที่ทางสังคมของกลุ่มชาติ พันธุ์
และเพื่อต่ อรองกับหน่วยงานของรัฐ โดยเฉพาะในกรณีของชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้ นที่
อุ ทยานแห่งชาติ เช่นงานเรื่องการท่ องเที่ยวเชิงนิเวศและกระบวนการมี ส่วนร่วม
ของชุมชนในการจัดการท่องเที่ยวของยศ สันตสมบัติ และคณะ (2546) และของ
สิ นธุ์ สโรบลและคณะ (2545) ในส่วนของผลกระทบทางลบ งานของ Cohen (2001) ที่
เชื่อมโยงเรื่องของการท่องเที่ยวเข้ากับการขายบริการทางเพศของ “ชาวเขา”
งานที่ศึกษากระบวนการท�ำให้วั ฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ กลายเป็ นสินค้าเพื่ อ
การท่องเที่ยว เช่น ไพโรจน์ คงทวีศักดิ์ (2554) และ ทวิช จตุวรพฤกษ์ (2548) และ
งานของสาริณีย์ ภาสยะวรรณ (2554) เรื่อง “การเมืองของการสร้างภาพตัวแทนทาง
ชาติพันธุ์ในพื้นที่การท่องเที่ยว กรณีศึกษาโฮมสเตย์ชาวลาหู่บ้านยะฟู” ซึ่งพบว่า
การท่องเที่ยวแบบโฮมสเตย์ซึ่งส�ำหรับหมู่บ้านนี้ ลูกค้าส่วนใหญ่เป็นนักท่องเที่ ยว
แบบเดินป่าชาวต่ างประเทศ เป็นแหล่งรายได้ที่ดีที่ชดเชยผลผลิตและรายได้จาก
ภาคเกษตรที่ ลดลงเนื่องจากการจ�ำกัดพื้ นที่ท�ำกินของทางราชการ โฮมสเตย์อาจ