งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 111
ผู้ลี้ภัยจากพม่าที่เหมือนกับว่าไม่มีโอกาสสัมพันธ์กับโลกภายนอก แต่ความจริงแล้ว
มีความสัมพั นธ์กับหน่วยงานต่างๆ ที่เข้ ามาท�ำงานกับผู้ลี้ภัย และไม่เพียงแต่เป็ นฝ่าย
รับหรือฝ่ายถูกกระท�ำเท่านั้น แต่มีการต่อรองกับผู้ที่เข้ามาเกี่ยวข้องจากภายนอก
งานวิจัยขององค์ กรเพื่อนไร้พรมแดน (2544) ที่ศึกษาค่ายอพยพกะเหรี่ยงจ�ำนวน
3 ค่าย กะเรนนี และไทใหญ่อย่างละ 1 ค่าย อันเนื่องมาจากข้อต�ำหนิ ติเตี ยน
ว่าผู้ลี้ภัยตัดไม้ท�ำลายป่าและสิ่งแวดล้อมรอบค่าย งานวิจัยแสดงให้เห็ นว่าผู้อพยพ
ไม่ได้ตัดไม้ท�ำลายป่ าบริเวณศูนย์ พักพิงดังที่มีผู้กล่าวหา นอกจากนี้ ยังพบว่า ผู้ ลี้ภัย
ไม่ได้อยู่แต่ในค่ายอพยพเท่านั้น แต่ยังอยู่อาศั ยบริเวณรอบนอกของเมืองชายแดน
และมีความสัมพันธ์กับกลุ่มต่างๆ ข้ามชายแดนอีกด้วย ซึ่งกลุ่มผู้ลี้ภัยที่ไม่ได้อยู่ใน
ค่ายแต่อยู่ ใกล้กับหมู่บ้านไทยนี้เองที่ ประเสริฐ แรงกล้า (Prasert 2012) ชี้ให้เห็ นว่ามี
ความพยายามที่จะสร้างบ้านแห่ งใหม่ (emplacement) ในพื้นที่ใหม่ และเปลี่ยนแปลง
จากการเป็นผู้พลัดถิ่นกลายเป็นส่วนหนึ่งของหมู่บ้านไทย
ส�ำหรับกลุ่มแรงงานข้ามชาติ ส่วนใหญ่เข้าเมืองแบบ “ผิดกฎหมาย” มา
จากประเทศเพื่อนบ้านได้แก่ พม่า ลาวและกัมพูชา จากจ�ำนวนที่จดทะเบียนกว่า
หนึ่งล้านคนนั้นส่วนใหญ่มาจากประเทศพม่า ด้วยลักษณะของพื้นที่ชายแดนที่ติดต่อ
กับไทยกว่าสองพันกิโลเมตรโดยมีแม่น�้ำสายเล็กและสันเขาเป็นเส้นแบ่งชายแดน
เป็นส่วนใหญ่ ท�ำให้การข้ามชายแดนท�ำได้โดยไม่ยากนัก ทั้ งนี้ปัญหาความขัดแย้ง
การสู้รบ การกดขี่แรงงานในประเทศพม่าเป็นส่วนส�ำคัญที่ผลักดันให้แรงงานซึ่ง
ส่วนใหญ่เป็นแรงงานกลุ่มชาติพันธุ์ย้ายข้ามแดนเพื่ อเข้ามาท�ำงานในประเทศไทย
งานศึกษาที่เกี่ยวกับแรงงานข้ามชาติมีหลายเรื่อง งานวิจัยของสมชายและ
นัทมน (2544) ที่เน้ นการส�ำรวจข้ อกฎหมาย แนวนโยบายและสภาพปัญหา ซึ่งแสดง
ให้เห็นถึงความซับซ้อนของปัญหา อันเนื่องจากการเข้ามาท�ำงานในประเทศไทยเพิ่ม
มากขึ้นของแรงงานข้ามชาติจ�ำนวนกว่าสองล้านคน มีงานวิจัยที่มุ่งท�ำความเข้าใจ
ปัญหาที่แรงงานข้ามชาติเผชิญจากการเข้ามาท�ำงานใช้แรงงานในระดับล่างสุด
ที่เป็นงาน 3-D ได้แก่ Dirty (สกปรก) Dangerous (อันตราย) และ Diffififififfiicult (ล�ำบาก)
เช่น งานประมง ก่อสร้าง การเกษตรที่ใช้ยาฆ่าแมลงและสารเคมีอื่นอย่างเข้มข้น