106 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
มีลักษณะอย่างไรจึ งสามารถเปิดพื้ นที่ให้แก่กลุ่มชาติพันธุ์บนพื้นที่สูง โดยการศึกษา
เฉพาะพื้นที่ตลาดไนท์บาซาร์ในตัวเมืองเชียงใหม่ ซึ่งเป็นตลาดขายสินค้าพื้นเมือง
และของฝากเวลากลางคืน และการเร่ขายของโดยผู้หญิงอ่าข่า ไพโรจน์ คงทวีศักดิ์
วิเคราะห์ไนท์บาซาร์ซึ่งเป็นพื้นที่ท่องเที่ยวว่าเป็ นพื้นที่พิเศษที่ท�ำให้ เกิดองค์ประกอบ
ที่หลากหลายจากการเชื่อมประสานของผู้ คน สินค้า และบริการ ท�ำให้เกิ ด
ปฏิสัมพั นธ์ในหลายระดับได้แก่ ระดับปั จเจกบุคคล ระดับกลุ่ ม ระดับเมื อง ระดั บชาติ
และระดับนานาชาติ ในพื้นที่พิเศษนี้ กลุ่มอ่าข่าที่ไม่มีทุนมากพอที่จะมีร้านเป็นของ
ตนเอง ได้พบช่องทางที่จะใช้ความเป็นชาติพันธุ์ของตนเอง ในที่นี่หมายถึงการแต่งตัว
ด้วยเครื่องแต่งกายอ่าข่าซึ่งมีความแปลกตา โดดเด่นสวยงาม ท�ำการเร่ขายสินค้า
ซึ่ งก็พบว่าสามารถที่จะขายเพื่อเลี้ยงชีพได้ การเร่ขาย เป็นการไม่หยุดอยู่ในพื้นที่ใด
พื้นที่หนึ่ง จึงมีความยื ดหยุ่นและพลิกแพลง และเจ้าหน้าที่รัฐไม่ได้ห้าม เพราะอ่าข่า
เร่ขายเหล่านี้ เป็นส่วนส� ำคัญของการสร้างสีสันบรรยากาศความเป็น “เมืองเหนือ”
ให้กับพื้นที่ไนท์บาซาร์ “เพื่อบ�ำเรอความต้องการด้านสนุทรียะให้กับนักท่องเที่ยว
และลูกค้าซึ่งส่วนใหญ่เป็ นชาวต่างชาติ” (หน้า 15) แม้ ว่าจะถูกขัดขวางและถูกด่าว่า
อยู่บ้างจากผู้ค้าที่มีร้านของตนเองและถูกอ่าข่าเร่ขายแย่งลูกค้า
การโยกย้ายเข้าเมือง นอกจากท�ำให้เกิดการปรับความสัมพันธ์ของเครือข่าย
ทางเครือญาติและชาติพันธุ์ ยังมี ผลต่อการปรับความสัมพันธ์ระหว่างเพศ เช่น
งานของวิสุทธิ์ เหล็กสมบูรณ์ (2544) ที่ศึกษาการสร้างความหมายว่าด้วยเครือญาติ
และครอบครัวในเครื อข่ายทางสังคมของผู้หญิงอิวเมี่ยน (เย้า) ในชุมชนเมือง ที่เน้น
ให้เห็นถึงความส� ำคัญของเครือข่ายทางสังคมในบริบทของเมือง มองว่าเครือข่าย
ทางสังคมของผู้หญิงอิวเมี่ยนอยู่บนฐานความสั มพันธ์ทางเครือญาติ ความสัมพั นธ์
ทางการผลิตและการบริโภค ทั้งที่เป็ นเชิงอุดมการณ์และการสร้างความหมาย
ที่เกี่ยวข้องกับบทบาททางเพศสภาพ ตลอดจนการควบคุมจั ดการทางเพศ
ในเครือญาติและครอบครัว งานศึกษาชิ้นนี้เลื อกตลาดแห่งหนึ่งในเมืองเชี ยงใหม่
เป็นพื้นที่วิจัย ซึ่งเป็นเสมือนเวทีที่มีคนหลายชาติพันธุ์เข้ามาแสดงบทบาทร่วมกัน
เช่น คนม้งที่ลงมาค้าขายพืชไร่ คนปกาเกอะญอที่ลงมาเป็นลูกจ้างร้านขายผัก