110 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
จ� ำนวนผู้ลี้ภัยในค่ายทั้งหมดประมาณ 150,000 คน4 ในจ�ำนวนนี้ 8 ค่ายอยู่ใน
เขตภาคเหนือ โดยเกือบทั้งหมดมาจากกลุ่มชาติพันธุ์ ไทใหญ่ กะเหรี่ยง กะเรนนี
และมอญ ทั้งนี้ ทางการจะเรียกผู้ลี้ภัยเหล่านี้ว่า ผู้ หนีภัยจากการสู้รบ และเรียกค่าย
ผู้ลี้ภัยว่า พื้นที่พักพิ งชั่วคราวผู้หนีภัยจากการสู้รบ การหลีกเลี่ยงไม่ใช้ค�ำว่าผู้ลี้ภัย
มีสาเหตุมาจากการที่รัฐไทยไม่ได้ลงนามในสัตยาบันอนุ สัญญาว่าด้วยสถานะ
ผู้ลี้ภัย 2494 หรือพิธีสารเกี่ยวกั บสถานะผู้ลี้ภัย 2510 จึงใช้ค�ำว่าผู้หนีภัยแทนเพื่อ
แสดงออกอย่างชัดเจนว่าจะไม่มีพันธะที่จะปฏิบัติต่อคนกลุ่มนี้ตามที่ ระบุไว้ใน
อนุสัญญา อย่างไรก็ดี แม้ชื่อจะเป็นพื้นที่พักพิงชั่ วคราว แต่ผู้ลี้ภัยส่วนใหญ่ใช้ชีวิตอยู่
ในค่ายอพยพเป็นเวลา 20-30 ปี เยาวชนจ�ำนวนไม่น้อยเกิดและเติบโตในค่าย แม้ว่า
จ� ำนวนประมาณ 50,000 คนได้รับการคัดเลือกให้ย้ายถิ่นไปอยู่ในประเทศที่ สาม
เช่น อเมริ กา แคนาดา ออสเตรเลีย แต่จ�ำนวนที่ อยู่ในค่ายยังไม่ลดลงเท่าไหร่นักเมื่ อ
เทียบกับช่วงที่ย้ายเข้ามาอยู่ในค่ายอพยพในช่วงแรกๆ เนื่องจากมีผู้ทยอยเข้ามาภาย
หลัง โดยมีความหวังว่าจะได้ย้ายไปอยู่ประเทศที่สาม ในปี 2557 แม้การสู้รบทาง
เขตประเทศพม่ าจะลดน้อยลงเพราะมีการท�ำสัญญาหยุดยิงระหว่างรัฐบาลและชนก
ลุ่มน้อย แต่กระบวนการหาทางออกในเรื่องผู้ลี้ภัยยังไม่มีความชัดเจน
การที่ ผู้ลี้ ภัยมี จ�ำนวนมากและอยู่อาศั ยในพื้นที่ มานานโดยได้รับการ
สงเคราะห์ปัจจัยพื้นฐานในการด�ำรงชีวิตจากองค์กรนานาชาติ ท�ำให้มีงานศึกษา
จ� ำนวนไม่น้อยที่ศึกษาผู้ลี้ภัยในประเด็นต่างๆ ยกตัวอย่างงานวิทยานิพนธ์ของ
จิรศักดิ์ มาสันเทียะ(2543) ที่ศึกษาบทบาทขององค์กรพัฒนาเอกชนที่ให้ การช่วย
เหลื อค่ายอพยพของคนกะเหรี่ยง และส�ำรวจความคิดเห็นของกลุ่มต่างๆ ที่มีต่อ
การช่ วยเหลื อดังกล่าว ซึ่งงานแสดงให้ เห็นถึงความขัดแย้ งระหว่างการให้
ความช่วยเหลื อเพื่อมนุษยธรรมกับการต้องระวังไม่ให้รัฐบาลพม่ ามองว่ าเป็น
การช่วยเหลือขบวนการต่อสู้ทางชาติพันธุ์ งานของ Sang Kook (2001) ซึ่งศึกษาผู้ ลี้ภัย
ชาวกะเหรี่ยงในค่ายแห่งหนึ่งบริเวณชายแดนจังหวัดตาก แสดงให้เห็ นว่า ภาพของ
4 ดูตัวเลขผู้ลี้ภัยที่ปรับปรุงตลอดเวลาได้ใน ทั้งนี้ในเดือนตุลาคม 2554
จ�ำนวนที่อยู่อาศัยในค่ายทั้งหมดมี 149,334 คน