งานวิจัยวัฒนธรรมภาคเหนือ 105
ศูนย์ศึกษาชาติพันธุ์และการพัฒนา สถาบันวิจัยสังคม มหาวิ ทยาลัยเชียงใหม่ ซึ่ง
แยกอธิบายรายละเอียดความเป็นมาของแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์และการปรับตัวในเมือง
ที่แสดงให้เห็ นว่าแต่ละกลุ่ มมีแนวโน้มการประกอบอาชีพที่แตกต่างกัน อันเนื่องจาก
ลักษณะของเครือข่ายทางสังคม และประสบการณ์ของแต่ละกลุ่ มชาติพันธุ์
ที่แตกต่ างกัน เช่น ปนัดดา บุณยสาระนัยและหมี่ยุ้ม เชอมือศึกษากลุ่มอ่าข่า (2547)
ประสิทธิ์ ลีปรีชา ยรรยง ตระการธ�ำรง และวิ สุทธิ์ เหล็กสมบูรณ์ศึกษากลุ่มเมี่ยน (2547)
ประสิทธิ์ ลีปรีชา (2548) ศึกษาเรื่องม้ง และขวัญชีวัน บัวแดง (2548) ศึกษาเรื่อง
กะเหรี่ยง เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีงานของอะยาโกะ โตมิตะ (2545) ศึกษาเรื่องเครือข่าย
การเรียนรู้ของชาวอ่าข่าผู้ค้าสินค้าชาวเขา จ�ำนวน 10 คนบริเวณตลาดไนท์ บาร์ซาร์
และบริเวณใกล้เคียง เช่น ตลาดอนุสาร ถนนท่าแพ และถนนลอยเคราะห์
ในเขตเมืองเชียงใหม่ ซึ่งในสภาพที่ต้องดิ้นรนแข่งขันกับระบบการตลาด ราคาสินค้า
ทางการเกษตรตกต�่ำ และมีระดับการศึ กษาไม่สูง เมื่ อชาวเขาลงจากหมู่ บ้าน
เข้าสู่เมืองเชี ยงใหม่ ทุกคนต้องอาศัยเครื อข่ายทางสังคมของตน อันได้แก่เครือญาติ
พี่น้องที่ใกล้ชิด เช่น พ่อแม่ พี่น้อง สามี /ภรรยา เพื่อน ในการช่วยเหลือแนะน�ำเกี่ยวกับ
การอยู่อาศัยและประกอบอาชีพค้าขายอยู่ในเมือง ชาวเขาจ�ำนวนมากที่ลงมาอยู่
ในเมืองสามารถพูดภาษาไทยแต่ไม่ชัด และไม่สามารถอ่าน-เขี ยนภาษาไทยได้
ไม่มีบัตรประชาชน จึงจ�ำเป็นต้องเข้ าสู่งานภาคบริการระดับล่าง เช่น เด็กเสิ ร์ฟ
คนล้างจาน ยาม คนขับรถรับจ้าง พนักงานบี บนวดในห้องน�้ำ อีกส่วนหนึ่งพยายาม
เป็นเจ้าของกิจการขนาดเล็กของตัวเอง โดยขายสินค้าหัตถกรรมที่มีลักษณะทาง
วัฒนธรรมบางอย่างของตน เมื่อกลับสู่ ชุมชนบนที่สูงก็มักจะชั กชวนญาติพี่น้อง
และเพื่อนฝูงเข้ามาท� ำงานในเมืองด้ วย ท�ำให้เกิดปั ญหาที่สัมพันธ์ต่อเนื่องกันทั้ง
ในชุมชนบนที่ สูงและในเมือง กล่ าวคือ ครอบครัวเข้ าสู่ภาวะล่มสลาย แรงงาน
เคลื่อนย้ายเข้าสู่เมือง ขาดก�ำลังคนในการร่วมพัฒนาชุมชนบนพื้ นที่สูง ในเขต
เมืองก็เกิดการขยายตั วของชาวเขาในชุมชนแออัด ขาดโอกาสในการพัฒนาตนเอง
ในด้านต่างๆ เนื่องจากไม่มีบัตรประชาชน จึ งไม่ได้รับสวัสดิการสังคมที่ดี
ในขณะที่งานวิจัยหลายงานเน้นค�ำถามเรื่องสาเหตุปัจจัยของการโยกย้าย
เข้าเมือง งานของไพโรจน์ คงทวีศักดิ์ (2554) พยายามท�ำความเข้าใจว่าเมือง