งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 63
แอ่วลาวหรือลาวแคน
งานศึกษาชิ้นนี้ใช้แนวคิดของนั กปรัชญาอย่างมิเชล ฟูโก้ท์ (Michel Foucault)
และนักมานุ ษวิทยาอย่างคลิฟฟอร์ด เกียร์ซ (Clifford Geertz) ในการวิเคราะห์ ซึ่ง
งานศึกษาพบว่ า “วิธีคิด” ที่ ส�ำคัญของ “ลาวข้าวเจ้า” ในพิ ธีกรรมข่วงผีฟ้อน
อยู่ที่การตอกย�้ำและสืบทอดเอกลั กษณ์ทางชาติ พั นธุ์ ของลาวข้าวเจ้าในบริบท
หมู่บ้านและสังคมสมัยใหม่ ในรูปแบบของการรักษาพยาบาลแบบพื้นบ้าน
แนวความคิดที่ส�ำคัญที่นักวิชาการได้น�ำไปศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ สามารถที่
จะสรุปได้ 4 แนวความคิด ดังต่อไปนี้
1. พลวัตวิถีชุมชนเป็นพลังการเปลี่ยนแปลงในวิถีชีวิตของชุ มชนชาติพันธุ์
ที่ต้องมีการเปลี่ยนแปลงตามเศรษฐกิจ การเมือง สังคม และวัฒนธรรม สมศักดิ์
ศรีสันติสุข (2536) และสมศักดิ์ ศรีสันติสุขและคณะ (2538-2539) ได้กล่าวถึงฐานคิด
ของแนวคิดการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวเป็นพลวัตวิถีที่มีผลกระทบต่อวิถีความเป็นอยู่
ของชุมชนและกลุ ่มชาติพันธุ์เป็ นอย่างมาก อาทิเช่น ผลงานวิจัยของ สมศักดิ์
ศรีสันติสุข และคณะ (2539-2539)
ผลงานวิจัยทางวัฒนธรรมกับการพั ฒนาของกลุ่มชาติพั นธุ์ เป็นอีกการศึกษา
แนวความคิดหนึ่งที่เน้นพลวัตวิถีวัฒนธรรมของแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งสะท้อนให้เห็น
ถึงวิถีชุมชนที่ได้พัฒนาเป็นไปตามภูมิปัญญาพื้นฐานแต่ ละกลุ่ม และยังแสดงให้เห็น
วัฒนธรรมมีความหมายชีวิตวัฒนธรรมที่มีพลวัตอีกด้วย ดังจะเห็นว่า ด้านการรักษา
ฮีตคองประเพณี ค่านิยม และความเชื่อกฎแห่ งกรรม เป็นต้น ซึ่งได้มีการปรับเปลี่ยน
และพัฒนาด้ วยมุมมองทางวัฒนธรรมในสายตาของกลุ่ มชาติพั นธุ์ อีกด้วย
ดังผลงานวิจัยของสุ ริยา สมุทคุปติ์ และพัฒนา กิติอาษา (2540, 2544)
2. การศึกษาอัตลักษณ์ทางชาติ พันธุ ์ในอดีต มีลักษณะของการหยุ คนิ่ง
Keyes (1979) ได้กล่าวว่า สมาชิกของกลุ่มชาติพันธุ์ไม่ จ�ำเป็ นต้องมีลักษณะทาง
วัฒนธรรมที่ร่วมกัน โดยวัฒนธรรมมิ ได้เป็นตัวก�ำหนดพฤติกรรมของกลุ่มชาติ พันธุ์
แต่อัตลั กษณ์ทางชาติ พั นธุ์ ต่างหากเป็นตั วก�ำหนดลักษณะวั ฒนธรรมของกลุ่ม