60 โสวัฒนธรรม
แนวทางศึกษากระบวนการปรับตั ว (adaptation process) นี้เน้นการกลมกลืน
ทางวัฒนธรรม เช่น ด้านภาษา อาหารการกิน และการรักษาความสะอาด เช่นการ
ศึกษาของ ศราวุธ แฝงสีด�ำ (2542) สุภิตา ไชยสวาสดิ์ (2542) และ ชาญใจ ใจหาญ
(2538) เป็นต้น และกลุ่มชาติพันธุ์ทั้งหลายสามารถอยู่ร่วมกั นกับความหลากหลาย
ทางชาติพันธุ์อย่างสมานฉันท์ (ทวี ถาวโร,2540)
แนวทางที่สี่ การศึกษาความเป็นชาติพันธุ์
แนวทางศึ กษาความเป็นชาติพันธุ์ (ethnicity) นี้มีผลงานการวิจัยไม่มากนั ก
ในภาคตะวั นออกเฉียงเหนือ เช่นผลงานวิจัยของสุริยา สมุทคุปติ์ และคณะ (2544)
โดยได้ชี้ให้เห็นอ�ำนาจของรัฐของการพัฒนาที่มีต่อกลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งได้มีการปรับตัว
และพัฒนาเป็นอัตลักษณ์ความเป็นตัวตนของความเป็นชาติพันธุ์
โดยทั่วไป เราอาจจะกล่าวได้ว่า ผลงานวิจัยดังกล่าวเป็นงานวิจัยเกี่ยวกับ
กลุ่มชาติพันธุ์ยั งไม่เป็นปัญหาในการพั ฒนา และรัฐบาลไม่ค่อยให้ ความสนใจ
น�ำไปสู่การวางแผนเชิ งนโยบายของประเทศ ทั้งนี้เนื่ องจากกลุ่มชาติพันธุ์ในภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือสามารถอยู่ร่วมกันท่ามกลางความหลากหลายทางวัฒนธรรม
อย่างสมานฉันท์ โดยยอมรับในความแตกต่าง และเคารพในความหลากหลายทาง
ชาติพันธุ์
แนวความคิดทางทฤษฎีที่นักวิชาการได้ใช้เป็นกรอบแนวความคิดในการวิจัย
หรือเป็นกรอบในการวิเคราะห์มีดังต่อไปนี้
ผลงานที่ได้จากการค้นคว้ าวิจัยอันเป็ นร่องรอยในอดีตย่ อมจะเห็นความ
หลากหลายของชาติ พันธุ์ ดังได้กล่าวมาบ้างแล้วว่า งานวิจัยส่วนใหญ่ได้ใช้แนวคิ ด
ทางทฤษฎีโครงสร้างและหน้าที่ การน�ำเสนอรายละเอี ยดเกี่ยวกับการศึกษาชาติพันธุ์
ในอีสาน ภายใต้หัวข้อร่องรอยการศึกษาชาติพันธุ์อีสานในอดีต คงไม่ได้หมายความ
ตรงตามหัวข้อมากนัก เนื่องจากผู้เขียนต้องการสื่อภาพการศึกษาชาติพันธุ์ให้เห็น
ถึงพลวัตของการศึกษาเท่านั้นเอง งานของดารารัตน์ เมตตาริกานนท์และอัครยา