งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 59
ของสถานภาพแนวทางศึกษาอย่างน้อย 4 ลักษณะ ดังนี้
แนวทางแรก ศึกษาวิถีชีวิตวัฒนธรรม
การศึกษาวิ ถีชีวิตวัฒนธรรมนี้ถือว่าเป็ นการวิจัยแบบดั้งเดิมที่ต้องการศึกษา
ประเพณี ความเชื่อ พิธีกรรม และภูมิปัญญา ในแต่ละกลุ่มชาติพันธุ์ โดยงานเขี ยน
ส่วนใหญ่ เป็นลั กษณะชาติพันธุ์พรรณนา ซึ่ งเป็นการศึกษาแบบไม่ เคลื่อนไหว
มากกว่าการเปลี่ยนแปลง นอกจากนี้ ผู้ศึกษาในระยะหลังได้เน้นการศึกษาในด้าน
ภูมิปัญญา ซึ่งช่วยให้เกิดการสร้างจิตส�ำนึกต่อการพั ฒนาองค์กรชุมชนชาติพันธุ์
อย่างยั่งยืน ทั้งนี้ผู้ศึกษามีความต้องการเพื่อท�ำความเข้าใจวัฒนธรรมของแต่ละกลุ่ม
ชาติพันธุ์ ซึ่งสัมพั นธ์กับการพัฒนา และเพื่อเป็นแนวทางวั ฒนธรรมเสนอแนะการน�ำ
ไปใช้กับกลุ่มชาติพันธุ์อื่นๆ ดังจะเห็ นได้จากงานวิจัยส่วนใหญ่เป็นผลงานวิจัยด้าน
ความเชื่อของนิสิตบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม และมหาวิทยาลัยมหิดล
แนวทางที่สอง ศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางสังคม
แนวทางศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางสังคม (social change) นี้ได้เน้นในเรื่อง
พลวัตการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์จากผลกระทบ
ของการพัฒนาประเทศ โดยผลงานวิจัยส่วนใหญ่เป็นประเด็น ลั กษณะ ปัจจัย
และผลกระทบของการเปลี่ยนแปลง ทั้งนี้ผู้วิจัยมีวั ตถุประสงค์เพื่อให้นักวิชาการ
เจ้าหน้ าที่ของรั ฐ และบุคคลทั่วไป ได้เข้าใจบริบททางวัฒนธรรมที่ยังคงอยู่ และ
เปลี่ยนแปลงไปจากการได้รับอิทธิพลของการพัฒนาประเทศซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อ
การพัฒนาองค์ความรู้ของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในกลุ่มชาติ พันธุ์ และความรู้
ความเข้าใจในการน�ำไปประยุกต์ใช้ในการพัฒนาต่อไป ดังผลงานวิจัยของ สมศักดิ์
ศรีสันติสุข และคณะ (2538-2539) ดุ ษฎี อายุวัฒน์ และคณะ (2538) และดารารัตน์
เมตตาริกานนท์ (2538) เป็นต้น
แนวทางที่สาม ศึกษากระบวนการปรับตัว