42 โสวัฒนธรรม
2.4 พลังภูมิปัญญาในวิถีชีวิต
แนวความคิ ดระบบภูมิปัญญากั บวิถีชีวิตวัฒนธรรมเป็นองค์ความรู้ของแต่ละ
กลุ่มชาติพันธุ์ได้พัฒนาทางองค์ความรู้จากวิถีชีวิตการอยู่ร่วมกันในสังคมและการ
เรียนรู้จากทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมน�ำมาเป็นความสัมพันธ์เชิงพึ่งพา
ซึ่ งได้น�ำมาใช้เป็นแนวทางในการด� ำรงชีวิ ตตามวิถีของกลุ่มชาติพันธุ์ เพื่อความ
อยู่รอดของความเป็นชาติพันธุ์ ทั้งนี้ได้ แยกเป็นประเด็นแนวความคิดหลักในด้ าน
นิเวศวิทยาวัฒนธรรม ภูมิ ปัญญาการแพทย์ พื้นบ้ าน ภูมิปัญญาหัตถกรรม และ
วัฒนธรรมการพัฒนา
แนวความคิ ดนิเวศวิทยาวัฒนธรรมเป็นเรื่องของความสั มพันธ์ของกลุ ่ม
ชาติพันธุ์ต่างๆ ที่มีสภาพนิเวศวิทยาวัฒนธรรม ซึ่ งเกี่ยวกั บทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมของชุมชนชาติพันธุ์ ปรากฏว่า ผลงานการวิจัยวัฒนธรรมของภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือได้ศึกษาความหลากหลายทางชาติพันธุ์ดังต่อไปนี้
การท่องเที่ ยวแห่งประเทศไทย (2545) ได้ศึกษาชาวผู้ไทยบ้านโคกโก่ง อ�ำเภอ
กุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ (การท่ องเที่ยวเชิงนิเวศ) ซึ่งหมู่บ้านผู้ไทยแห่งนี้ได้
เปิดเป็นแหล่งเชิงนิเวศวัฒนธรรม โดยเป็นหมู่บ้านที่ได้รักษาสิ่งแวดล้อมอย่างดียิ่ง
นอกจากการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมนี้แล้ว ก็มีการร�ำประเพณีบายศรีสู่ขวัญ และ
การรับประทานอาหารแบบพาแลง พร้อมทั้งแสดงศิ ลปะการแสดงดนตรีพื้นบ้ าน
รวมถึงหัตถกรรมพื้นบ้ าน ทั้ งนี้ชาวผู้ ไทยเป็ นกลุ่ มชาติพันธุ ์ที่มี ความสนใจ
สิ่ งแวดล้อมเชิงนิเวศอีกด้วย
ส่วนการจัดการทรั พยากรธรรมชาติของชาวผู้ไทย บ้านค�ำโพน อ�ำเภอ
อ� ำนาจเจริญ พบว่ามีการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ มีประโยชน์และคุ้มค่า
เช่น ไม้ ที่บรรพบุรุษเลือกสรรว่าเป็นพันธุ์ไม้ที่มีมงคลชีวิ ต เป็นภูมิปัญญาของ
บรรพบุรุษที่ได้มีการรักษาทรัพยากร และสิ่งแวดล้อม (วาสนา ต่อชาติ, 2545)
เบญจลักษณ์ ธราพร (2538) ได้ท�ำการวิจัยเรื่ อง การอนุรักษ์ป่าไม้ของชาว
ไทยกะเลิง บ้านบัว อ�ำเภอกุดบาก จังหวัดสกลนคร โดยวิถีชีวิ ตของชาวไทยกะเลิง