งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 39
ส�ำหรับความเชื่อปู่ตาของ ฐิตินันท์ เวทย์ศิริยานันท์ (2545) ได้ศึกษาความเชื่อ
ตะกวดของชาวไทยกวย บ้านตรึม เป็นความเชื่อที่มีความสัมพั นธ์กับประวัติศาสตร์
ความเป็นมาของชนชาติ พันธุ์นี้ โดยมีสัตว์ตะกวดเป็นสัญลักษณ์ของความเชื่อที่
ปฏิบัติสืบต่อกันมา เช่นเดียวกับความเชื่อผีบรรพบุรุษที่ชาวกวย บ้านตรึม นั บถือ
โดยได้แปลงเป็นการเข้าทรงผ่านตะกวด มีกวนจ�้ำเป็นผู้ติดต่อกับผีบรรพบุ รุษ (ปราณี
วงษ์เทศ, 2539)
การศึกษาภูมิปัญญาของชาวไทยกวยก็คือ พิธีกรรมเล่นสะเอง ในจังหวัด
ศรีสะเกษ เนื่องจากชาวไทยกวยมักสร้างชุมชนอยู่ตามป่าตามเขา พึ่งพาสิ่งศักดิ์สิทธิ์
และลี้ลับ จึงเล่นสะเองเพื่อขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ และดวงวิญญาณของบรรพบุรุษ
ให้ปกปักรักษา โดยการติดต่อผ่านร่างทรงของแม่สะเอง เพื่อร�ำลึกถึงคุณงามความดี
ของบรรพบุรุษ การเล่นสะเองของชาวไทยกุยนี้ จะมีกลองและฆ้อง ผู้ชายตีกลอง
แลฆ้อง (วีระ สุดสังข์, 2542) ท�ำให้เห็นถึงภูมิปัญญาในระบบคิดที่ใช้ร่างทรงเป็นการ
สื่อถึงบรรพบุ รุษ ให้รักษาปกป้องความเจริญรุ่งเรืองต่อชุมชนต่อไป
ชาวไทยโส้เป็นอี กชนชาติพันธุ์หนึ่งที่ มีความเชื่ อด้านการทรง โดยจะมี
พิธีกรรม ฟ้อนผีหมอ ซึ่งเป็นพิธีสืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ จัดท�ำขึ้นในเดือนสี่
ของทุกๆ ปี โดยใช้เวลา 2 วันกับ 1 คืน เป็ นการแสดงความกตัญญูและความเคารพ
ต่อผีบรรพบุรุษ ทั้งนี้ชาวไทยโส้เชื่อว่าเมื่อท�ำพิธีกรรมแล้ วจะท�ำให้ครอบครัวและ
ชุมชน อยู่เย็นเป็นสุข ต่อมาได้มีการปรับเปลี่ยนพิธีกรรมการซื้อวัสดุอุปกรณ์ตาม
ท้องตลาด เช่น ดอกรักพลาสติก ส่วนความเชื่ อยังเหมือนเดิม (ชาติชัย ฉายมงคล,
2543)
ชาวไทยบรูก็เป็นอีกชนชาติพันธุ์หนึ่งที่ มีประเพณี เจี้ยะสล่ า บ้านพันแดง
ต�ำบลพันแดง อ�ำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร ทั้งนี้จะมีพิธีกรรมของการสูตรขวั ญ
การผูกแขน การสอนเขยและสะใภ้ การสมมา และการเลี้ยงผีบรรพบุรุษ (ศุ ภลักษณ์
นิลทะราช, 2537)
ระบบภูมิ ปัญญามีความส�ำคัญต่อประเพณี และพิธีกรรมโดยเป็นวิถีชีวิต
วัฒนธรรมของชาวมอญ บ้านพระเพลิ ง ต�ำบลนกออก อ�ำเภอปักธงชัย จังหวัด