งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 293
มุมมองทางสังคมที่สะท้อนผ่ านการบอกเล่าด้วยการล�ำ ในสังคมแต่ละยุคสมัยเป็ น
อย่างดี ในอดีตกล่าวกันว่า หมอล�ำเคน ดาเหลาเป็นผู้ ที่เล่าเรื่องราวผ่านกลอนล�ำที่
ได้รับความสนใจมากที่สุดเพราะสามารถเล่าเรื่ องราวประสบการณ์จากสิ่งที่พบเห็น
มาเป็นกลอนล�ำในการแสดงแต่ละท้ องถิ่นไดอย่างกลมกลืน ที่ เป็นจุดเด่นในการ
ศึกษาหมอล�ำคือ ได้พบการศึกษาหมอล�ำในหลากหลายมิติ นับตั้งแต่อัตชีวประวัติ
สาระความรู้จากการแสดงหมอล�ำ การสืบทอดและการเปลี่ยนแปลงหมอล�ำใน
ยุคสมั ยปัจจุบัน อย่างไรก็ตามประเด็นที่น่าสนใจที่ยังไม่ปรากฏคือ งานวิ จัยที่
เข้าถึงแก่นแกนของหมอล�ำ กระบวนการเข้าสู่การเป็นหมอล�ำ แนวคิดในการสื่อสาร
ปฏิสัมพั นธ์ระหว่างหมอล� ำผู้แสดงดดยผ่านกระบวนการสื่อสารของผู้ท�ำหน้าที่สื่อกับ
ผู้ชมที่เป็นผู้รับสื่อ การศึกษาหมอล�ำในมิติของพัฒนาการทางด้านประวัติศาสตร์
วัฒนธรรม ตลอดจนกระบวนศึกษาบทบาทหน้าที่ หมอล�ำในแต่ละช่วงเวลา
การแสดงและดนตรีของภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนื อ มีรากฐานมา
จากบทบาทหน้าที่ในพิธีกรรม ที่ได้พัฒนาการมาเป็ นศิลปะการแสดงที่เป็นการ
นันทนาการ จากรูปแบบที่เรี ยบง่ ายได้พัฒนาให้มีความซับซ้อนมากขึ้น การมี
องค์ประกอบที่มากขึ้นจากการบูรณาการศิ ลปวัฒนธรรมของภูมิ ภาคอื่น งานวิจัยใน
กระแสหลักตลอดช่วงทศวรรษที่ศึกษา ให้ ความสนใจรูปแบบมากกว่าบทบาทหน้าที่
และความหมายเชิงสัญลักษณ์ของดนตรีและการแสดงที่มีต่อสังคม การใช้ประโยชน์
จากดนตรีในพิธีกรรมและโอกาสต่าง อิทธิพลจากสังคมภายนอกที่มีผลต่อรูปแบบ
ของศิลปะการแสดงและดนตรี แนวคิดและทฤษฎีบทบาทหน้าที่ การสื่อสัญลักษณ์
และการสื่อสารจึงไม่ได้เป็นประเด็นที่ได้รับการน�ำมาวิเคราะห์และประเมินในการ
วิจัยในแต่ละผลงาน ส่วนที่ขาดหายไปในการมองศิลปะการแสดงคือการแสวงหา
ความรู้ในมิติทางประวัติศาสตร์ ภาพองค์รวมของศิลปะการแสดงต่อสังคม งาน
วิจัยที่จะเป็นแบบของการใช้วิธีวิทยาของการวิจัยทางวัฒนธรรมมีอยู่ค่อนข้างน้อย
เท่าที่ปรากฏอยู่ในช่วงนี้คือการศึกษาศิลปะการแสดงหมอล�ำ และหนังประโมทัย
ของสุริยา สมุ ทคุปต์ และคณะ ที่ได้ ใช้วิธีวิทยาของการวิจัยทางมานุษยวิ ทยามา
เป็นมุมมองและการวิเคราะห์