294 โสวัฒนธรรม
เนื่ องจากผลงานการวิจัยด้านสถาปั ตยกรรม งานหัตถกรรมในภูมิภาคตะวัน
ออกเฉียงเหนือที่น�ำมาสังเคราะห์ในครั้ งนี้ โดยส่ วนใหญ่เป็นผลงานของผู้ วิจัยที่มี
พื้นฐานทางสถาปัตยกรรมและนักวิจัยที่มีพื้นฐานทางด้านศิลปะ ในการใช้วิธีวิทยา
ในการศึกษาจึงเน้นที่ รูปแบบและพัฒนาการเป็นส�ำคัญ ทางด้านสถาปัตยกรรม
พื้นถิ่น จุดเด่ นของการวิจัยในช่วงระยะนี้อยู่ที่การศึกษาลักษณะทางสถาปัตยกรรม
ของกลุ่มชนหลากหลายชาติพันธุ์ โดยเห็ นสาระส�ำคัญของความแตกต่างทาง
รูปแบบของสถาปัตยกรรม การปรับตัวของชุมชนต่อระบบนิเวศที่มีอิทธิพลต่อรูปแบบ
สถาปัตยกรรม สิ่ งที่ขาดหายไปคือมิติทางสังคม การศึกษาสถาปัตยกรรมบ้ านเรือน
หรือเฮือนอยู่อาศัย ย่อมมีความสัมพันธ์กับผู้เป็นเจ้าของ หากบ้านถูกมองให้เป็นเวที
ชี วิต ผู้คนหลากหลายชีวิ ตในแต่ ละครัวเรือนย่อมมีกิจกรรมบนเวทีชีวิตแห่งนี้ แต่ละ
ชี วิตมีความเกี่ยวข้องในบทบาทหน้าที่อย่างไร บ้ านได้ท�ำหน้าที่ตอบสนองสั งคม
ขนาดเล็กสังคมหนึ่งในแต่ละช่วงเวลาอย่างไร มีการตอบสนองของชุมชนอย่างไร
การเปลี่ ยนแปลงทางสังคมมีผลต่อบ้านหรือเฮือนท้องถิ่นอย่างไร ย่อมท�ำให้การ
วิจัยบ้านมีชีวิตของผู้คนเป็นส่วนส�ำคัญ และท�ำให้งานวิจัยมีชีวิตผู้คนที่อยู่ข้างใน
อย่างแท้จริง
ในส่ วนการศึกษาสถาปัตยกรรมที่เกี่ยวข้องกับศาสนา มีความโดดเด่ น
กว่าการศึกษา สถาปัตยกรรมเรือนเช่น การศึกษาสิมอีสาน การศึกษาธาตุอีสาน
สถาปัตยกรรมหอแจก หอไตร รวมทั้ งการศึกษาวิจัยสถาปัตยกรรมธรรมาสน์ ที่
ผลงานวิจัยส่วนใหญ่นอกจากการที่ผู้วิจัยได้จ�ำแนกรูปแบบ อิทธิพลที่ มีต่อรูปแบบ
สถาปัตยกรรมแล้ว ยังได้เข้าใจถึงกระบวนการความคิดความเชื่อและบทบาท
ทางสถาปัตยกรรมที่มีต่อชุมชนด้วย เช่นเดียวกั บงานวิจัยด้านหั ตถกรรม ยังเห็น
ภาพความหยุคนิ่งและการจ�ำแนกแยกแยะรูปแบบ มากกว่าที่จะเห็นหัตถกรรม
ในฐานะของผลผลิตที่ตอบสนองชุมชนและสั งคม ในแง่มุมของบทบาทหน้าที่
กระบวนการจ�ำแนกแรงงาน กระแสโลกภายนอกที่มีผลต่อกระบวนการผลิต หรือ
แม้แต่กระบวนการวิจัยที่จะท�ำให้งานหัตกรรมเป็นทุนทางวัฒนธรรมที่มีผลต่อการ
พัฒนาที่ท�ำให้เกิดความยั่งยืนของชุมชนในภูมิภาค