งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 295
5.6 บทสรุป
กระบวนการแสวงหาความรู้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นในบริบทของสังคมไทยมา
ยาว ดังนั้นการบันทึ กงานเขียนและเรื่องราวทางศิ ลปวั ฒนธรรมจึงปรากฏอยู่ใน
เอกสาร หนังสือที่เผยแพร่มาเป็ นระยะเวลาอันยาวนานเช่นเดียวกัน ผลงานด้าน
ศิลปวั ฒนธรรมในภาคตะวันออกเฉี ยงเหนือในช่ วงที่มี การบันทึ กเรื่องราวเป็น
สิ่งพิมพ์ ในระยะแรก จึงเป็นบันทึกของผู้รู้หรือปราชญ์ท้องถิ่น ที่ได้จดจ�ำและบั นทึก
เรื่องราวทั้งหลายมาเผยแพร่เพื่อการถ่ายทอดเพื่อไม่ให้เรื่องราวต่ างๆ สูญหายไป
กับกาลเวลา ปราชญ์ท้องถิ่นเหล่านี้คือผู้รู้ที่ได้รับการศึกษาเล่าเรียนในระบบการ
ศึกษามากกว่าคนอื่นในยุคสมัยเวลานั้น นับตั้ งแต่มหาสิลา วีระวงศ์ ปราชญ์แห่ง
ภูมิปัญญาท้องถิ่นผู้กลายเป็นปราชญ์เมืองลาวในระยะต่อมา เติม วิภาคย์พจนกิจ
ผู้เขียนประวัติศาสตร์ท้องถิ่นภาคตะวันออกเฉียงเหนือซึ่งผลงานได้กลายเป็ นต้นแบบ
ส�ำหรับนักวิชาการยุคหลังในการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่น
การวิจัย เป็นกระบวนการใหม่ที่เข้ามาในภูมิภาคผ่านระบบการศึกษาจาก
นักวิชาการที่ ได้รับอบรมวิธีการแสวงหาความรู้ด้วยวิธีวิทยาแบบตะวันตก โดย
เฉพาะอย่างยิ่งนักวิชาการในสถาบันอุดมศึกษาเริ่มต้นจากสถาบันอุดมศึกษาจาก
ส่วนกลางของประเทศ หลังจากการจัดตั้งสถาบันอุดมศึกษาในภูมิภาค วิธีวิทยาใน
การวิจัยแบบตะวันตกได้เข้ามามีส่วนในกระบวนการจัดการศึกษาและค้นคว้าด้วย
อย่างไรก็ตาม เนื่องจากนโยบายการพัฒนาของรัฐในขณะนั้น มุ่งเน้นการพัฒนา
ทางเศรษฐกิจและกายภาพตามวิธีคิดแบบตะวันตก ท�ำให้การส่งเสริมทางวิชาการ
มุ่งเน้นไปทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ท�ำให้การแสวงหาความรู้และการวิจัยทาง
มนุษยศาสตร์และสั งคมศาสตร์ไม่รับการส่งเสริมสนับสนุนมากเท่าที่ ควร ดังนั้นใน
ช่วงระยะเวลาดังกล่าวจึงมีแต่นักวิชาการตะวันตกและนักวิชาการญี่ปุ่นที่สนใจเข้า
มาท�ำงานวิจัยในภูมิภาค ส่วนนักวิชาการไทยที่เข้ามาศึกษาทางสังคมศาสตร์ใน
ชุมชนท้องถิ่นในระยะนั้นคือ สุเทพ สุนทรเภสัช ซึ่ งผลงานการศึกษาของท่ านยังได้รับ
การตีพิมพ์เผยแพร่และเป็นองค์ความรู้ทางประวัติศาสตร์วัฒนธรรมของสังคมภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือเป็นอย่างดี อีกบุคคลหนึ่งคือ ศรีศักร วัลลิโภดม ผู้บุกเบิกความรู้