292 โสวัฒนธรรม
กลุ่มหมอล�ำหมู่คณะต่างๆ เหล่านี้ถือก�ำเนิดจากการรวมกลุ่มของศิ ลปินกลุ่มหมอล�ำ
กลอนที่พัฒนาเป็นหมอล�ำเรื่องเป็นหลั ก
ในเวลาเดียวกันกลุ่ มหมอล�ำที่เป็นหมอล�ำพื้นมาก่อน ก็ได้มีการพัฒนามา
เป็นหมอล�ำหมู่ นับตั้งแต่หมอล�ำอินตา ไทยราษฎร์ คณะแสงอรุณ คณะบัวแก้ววิเศษ
คณะประสงค์ศิลป์ คณะประถมบั นเทิงศิลป์ ฯลฯ กลุ่มที่ พัฒนาจากหมอล�ำพื้นนั้น
ส่ วนใหญ่เป็นคณะในเขตจังหวัดขอนแก่น ซึ่งกลุ่มนี้ แสดงหมอล�ำเรื่องมาก่อนอยู่แล้ว
เพียงแต่มาเพิ่มฉากการแสดงและการแต่งกายเท่านั้น ส�ำหรับหมอล�ำกลุ่มที่พัฒนา
มาจากหมอล�ำพื้นนั้นในกลุ่มหมอล�ำเรียกว่า หมอล�ำท�ำนองขอนแก่น เนื่องจากการ
แสดงเป็นกลอนทางสั้นและส่วนใหญ่ใช่กลอนที่เป็นแม่ บทกลอนนิทานในการล�ำและ
ยั งมีท่วงท�ำนองรวดเร็ วเช่น ล�ำเต้ยและล�ำเดิ นดงสลับกันไป(ศิลปินหมอล�ำในยุคนั้น
บางคนเรียกท�ำนองขอนแก่นว่า ท� ำนองแบบกาเต้นก้อน)
หลังพุทธศักราช 2520 เป็นยุคซบเซาของหมอล�ำในอีสาน เนื่องจากวงดนตรี
ลูกทุ่งเข้ามาเป็นที่ นิยมแทนที่หมอล�ำ หลังการแยกตัวของนักร้องดังในวงดนตรี
จุฬารัตน์ ในระหว่างปี 2513-2514 นักร้องหลายคนตั้งวงดนตรีของตนเองและเข้ามา
แสดงในภูมิ ภาคอีสานมากขึ้น รวมทั้งเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่แพร่ เข้ามาสู่คนรุ่น
หนุ่มสาวคื อหนังกลางแปลง หมอล�ำหลายคณะยุบเลิกและสลายตัวไป ที่ปรับตัวได้
ก็ เริ่มคิดปรับปรุงคณะหมอล�ำเป็นลูกทุ่งหมอล� ำ ทั้งที่ปรับตัวจากเดิมเช่น รัตนศิลป์
อิ นตาไทยราษฎร์ ประถมบันเทิงศิลป์ ระเบี ยบวาทศิลป์ ฯลฯ ซึ่งได้พัฒนาคณะเพื่อ
ให้เป็นลูกทุ่งหมอล�ำที่เอาความเป็นวงดนตรีลูกทุ่งผสมผสานกับการแสดงหมอล�ำ
เช่นเดียวกันในช่วงปี 2528 ราตรี อุ่นทะยาหรือราตรี ศรีวิไล ก็ได้ปรับให้หมอล�ำ
กลอนปฏิพากย์ มีจังหวะการล�ำที่รวดเร็วขึ้นพร้อมกับการน�ำเครื่ องดนตรีสากล
มาประกอบ กลายเป็น “หมอล�ำซิ่ง” ขวัญใจวัยรุ่นอีสานในปัจจุบัน
หมอล� ำที่ เป็นศิ ลปิ นแห่งชาติ ได้ถูกเลือกให้เป็นต้นแบบในการศึ กษา
อั ตชีวประวัติเช่น ทองมาก จั นทะลือ เคน ดาเหลา ฉวี วรรณ ด�ำเนิ น และป.ฉลาดน้อย
ส่ งเสริม นอกจากอัตชีวประวัติ การวิเคราะห์ ภาพสะท้อนทางสังคมของเคน ดาเหลา
นับว่าเป็นงานวิ จัยอัตชีวประวัติที่ค่อนข้ างสมบูรณ์ เพราะได้เข้าใจโลกทัศน์ และ