งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 273
บานประตู และบานหน้าต่างอุโบสถ เพื่อรองรับและเกื้ อหนุนต่อความเลื่ อมใส
ศรัทธาพุทธศาสนาในชุมชนของตน ซึ่งภูมิปัญญานั้นจ�ำแนกได้ 2 ลักษณะ วรยุทธ
จันทมูล (2542) ศึกษาลักษณะรูปแบบทางสถาปัตยกรรม การประดับตกแต่ง และ
ศึกษาความสัมพันธ์ของธรรมาสน์กับวิถีชีวิตของชาวบ้านในจังหวัดมหาสารคาม
พบว่าเป็นสถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นสถานที่ นั่งแสดงพระธรรมเทศนาของ
พระสงฆ์ในงาบุญมหาชาติ โครงสร้างเป็นไม้ และจากรูปแบบธรรมาสน์ที่ปรากฏ
นั้นแสดงให้เห็นถึงความเชื่อทางพุทธศาสนาในเรื่องเวสสันดรชาดก ซึ่งเป็นเนื้อหา
หลักในการประดับตกแต่ง และเนื้อหารอง คือ รูปบุคคลและสัตว์ สะท้อนให้เห็น
ถึงความเชื่อ วิถีชาวบ้าน
อาคารหอแจกหรือศาลาการเปรียญอี สาน เป็นศาสนคารที่ สรรเสริ ญ
สุรวาทศิลป์ (2545) ศึกษาและพบว่ารูปแบบโครงสร้างคติความเชื่อและบทบาทของ
หอแจกที่มีต่อชุมชนในอ.เกษตรวิ สัย จ.ร้อยเอ็ด พบว่ารูปแบบโครงสร้างของหอแจก
มีลักษณะคล้ายกับโครงสร้ างของบ้านเรือนโดยทั่ วไปแต่จะมีขนาดใหญ่กว่าบ้าน
รูปแบบทางสถาปัตยกรรมสะท้อนให้เห็นถึงความคิด การออกแบบ ศิ ลปวัฒนธรรม
พื้นบ้ าน คติความเชื่อของแต่ ละท้องถิ่น ซึ่งมีคติความเชื่อบางอย่ างก็คลายความเชื่อ
ลง ทั้งนี้เนื่องมาจากความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและสังคม
ธาดา สุทธิธรรม(2540) ศึกษารูปแบบทางสถาปัตยกรรมของหอแจกสามารถ
จ�ำแนก เป็นแบบต่างๆ คือ หอแจกไม้ ไม้เป็นวัสดุที่ใช้สร้างหอแจกตั้งแต่การก�ำเนิด
หอแจกในภาคอีสานเมื่อประมาณ 200 กว่าปีก่อน หอแจกปูน หมายถึง หอแจกก่อ
อิฐฉาบปูน ที่มีการก่อสร้างในช่วงประมาณ 30-60 ปีมานี้ การก่อสร้างหอแจกด้วย
อิฐและฉาบปูน ท�ำให้พัฒนาการทางรูปแบบของหอแจกมีรูปแบบเฉพาะตั ว หอแจก
คอนกรีตเสริมเหล็ก เป็นหอแจกที่มีอายุไม่เกิน 30 ปี จะพบหอแจกที่มีโครงสร้าง
เสาและคานเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก ผนังเป็นอิฐซีเมนต์บล็อกหรื ออิฐมอญฉาบ
ปูนซีเมนต์ มีลักษณะการตกแต่ งแบบสถาปัตยกรรมภาคกลาง เป็นหอแจกที่ พบ
อยู่อย่างดาษดื่นในปัจจุบัน