270 โสวัฒนธรรม
กั บวิถีชีวิ ตของชาวไทยด�ำ พบว่า เรื อนไทยด�ำแบบดั้งเดิมเป็นเรื อนผูกที่มีเสาสูง
หลังคาเป็นทรงกระโจมคลุมต�่ำ มี หิ้งบูชาผีเรือน ซึ่งชาวไทยด�ำเรียกว่า “กะล่อห้อง” แต่
เมื่อสภาพทางภูมิศาสตร์เปลี่ยนไปท�ำให้มีอิทธิพลต่อวิธีการปลูกสร้าง เช่นเดียวกับ
งานของปรัชญาวั ฒน์ ประจัญ (2542) ว่าด้วยเฮื อน(เรือน) ของชาวข่าเลิงหมู่บ้าน
บัวกับหมู่บ้านทรายแก้ว อ.กุดบาก จ.สกลนคร และบริ บทชีวิตและสังคมเครือญาติ
พบว่าหมู่บ้านบัวทรายแก้ว มีชาวข่าเลิง อาศัยอยู่เป็นชุ มชนรักความสงบและชอบ
ใช้ชีวิ ตอยู่ตามป่าตามเขา แต่ ในปัจจุบันยังคงด�ำรงอยู่อย่างสมถะเรียบง่าย โดย
ผูกพันปัจจัยสี่ของชีวิตไว้กับผืนป่าเป็นหลัก อีกทั้งยังนิยมแต่งงานกันภายในหมู่บ้าน
ส่ งผลให้ชาวข่าเลิงชุมชนนี้มีความรักความผูกพันและความเป็นปึกแผ่ นเกินกว่า
หมู่บ้านอื่นใดพึงจะมี โดยเฉพาะเมื่อผสานกับการสร้างเรือนของข่าเลิงกลุ่มนี้ที่ยึด
เอาความสัมพันธ์ประโยชน์ใช้สอยและตอบสนองความอบ
ในกลุ่มชุมชนอีสานร่วมสมัย วิทยานิ พนธ์ พรมมา ไขแสง (2541) ศึกษาเรือน
พื้นบ้านในเขตอ� ำเภอหนองกุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์ รูปแบบ ขนบธรรมเนี ยมประเพณี
คติความเชื่อที่มีต่อสถาปัตยกรรมประเภทที่ อยู่อาศัย และความสัมพันธ์ระหว่าง
ผู้ อยู่อาศัย และความสัมพันธ์ระหว่างผู้อยู่อาศั ยและการใช้สอย พบว่าเรือนพื้นบ้ าน
ในเขตอ�ำเภอหนองกุงศรี เป็นบ้านชั้นเดียวยกพื้นสูงตัวเรือนโปร่ งมีฝาทั้งสี่ด้าน
ตัวหน้าเรื อนเปิดครึ่งเดียว หลังคาใช้กระเบื้องไม้ และมักปลูกบ้านตามฝี มือช่างและ
คติความเชื่อที่จะท�ำให้อยู่เย็นเป็นสุข แต่ปัจจุบันถูกจ�ำกัดในเรื่องวัสดุก่อสร้างที่ต้อง
ซื้ อหาในท้องตลาด ท�ำให้คติความเชื่อแบบเดิมเปลี่ยนไป
ความพยายามในการศึกษาเอกลั กษณ์ทางสถาปัตยกรรม โสภณ จงสมจิต
(2537) พบว่าเรือนพื้นบ้านอี สานเป็นสิ่งที่สะท้ อนให้ เห็นถึงวิ ถีชีวิตความเป็นอยู่
ศาสนา ประเพณี และธรรมชาติอย่างหนึ่งของคนอีสาน และเป็ นมรดกทาง
วัฒนธรรมที่ก�ำลังถูกทอดทิ้งไปเนื่องจากความนิยมบ้านเรือนสมัยใหม่ ซึ่งขัดแย้ง
กั บสภาพสังคมเกษตรกรรม ส่วนลักษณะเรือนพื้นบ้านอีสาน พบว่ า มีลักษณะทาง
สถาปัตยกรรมพื้นถิ่น เป็นบ้านชั้นเดียวมีใต้ถุนสูงและเตี้ย วัสดุที่ใช้ก่อสร้างบ้านใช้
ไม้ชนิดต่างๆ เช่น ใบจาก ไม้ไผ่ หญ้าคา