งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 269
ตึกดินของชุมชนชาวจีนในวิทยานิพนธ์ระดับมหาบัณฑิตของ นิราศ ศรีขาวรส
(2541) โดยศึกษาพัฒนาการด้านรูปแบบของสถาปัตยกรรมด้านที่ อยู่อาศัยและ
ความสัมพั นธ์กับวิถีชีวิ ตของชาวจีนในเขตเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด พบว่าพัฒนาการ
ด้านรูปแบบที่อยู่ อาศัยเป็นแบบดั้งเดิ มถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษมาสู่สมั ยใหม่
แบ่งได้ 2 ช่วง ก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นแบบตึกดิน ต่อมาได้พัฒนาการเป็น
ห้องแถวไม้ 2 ชั้น และช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นแบบครึ่งตึกครึ่งไม้จนกลาย
มาเป็นอาคารพาณิชย์สมัยใหม่ ส่วนความสัมพันธ์กับวิถีชีวิตนั้น ชาวจีนจะยึดถือ
ครอบครัวเป็นหน่วยที่ ส�ำคัญ อยู่รวมกันหลายคน การปลูกบ้านจึงมี ขนาดใหญ่
ธีรพงษ์ จตุรพาณิชย์ (2546) ศึกษาความเป็นมาของตึกดินในจังหวัดร้อยเอ็ด โดย
ศึกษาจากพงศาวดารหัวเมื อง มณฑลอีสาน ฉบั บหม่อมอมรวงษ์วิจิตร พบว่า ใน
สมัยรัชกาลที่ 4-5 มีพ่อค้าชาวจีนเดินทางมาค้าขายในเมืองร้อยเอ็ด โดยรับซื้อของ
ป่าส่งไปขายที่เมืองนครราชสีมา ต่อมาชาวจีนเหล่านี้ได้แต่งงานกับสตรี พื้นเมืองและ
ตั้งถิ่นฐานแถวชั้นเดียว ผนังก่อด้วยอิ ฐดินดิบไม่เผา แบ่งห้องเป็นสามส่วน ส่วนแรก
เป็นที่ค้าขาย ส่วนที่สองเป็นห้องนอน ส่วนที่สามเป็นศาลเจ้าประจ�ำบ้าน ยุคต่อมา
หลังคามุงสังกะสี เปลี่ยนพื้นดินเป็นไม้ กระดานและปูนซีเมนต์ตามล� ำดับ ตึกดินเป็น
งานสถาปัตยกรรมดั้งเดิ มที่ได้รับความสนใจอย่ างมาก สมชาย นิลอาธิ (2536) กล่าวถึง
ตึกดิน..สถาปัตยกรรมพื้นบ้านอี สาน จากการส�ำรวจศึกษาสถาปัตยกรรมที่เป็น
สิ่งก่อสร้างต่างๆ ในอีสานพบว่า นอกจากสิ่งก่อสร้างทางความเชื่อศาสนาทั่วไป
แล้ว ยังมีสิ่งก่อสร้างที่เป็นที่อยู่อาศัยอีกหลายลักษณะด้วยกัน เช่น เรือนพักอาศัย
แบบต่างๆ ทั้งในชนบทและชานเมือง ตลอดจนเถี ยงนา ศาลากลางบ้าน และที่อยู่
อาศัยประเภทอาคารร้ านค้าที่เรียกกันทั่วไปว่าตึกดิน รวมอยู่ด้วย “ตึกดิน” รากฐาน
สถาปัตยกรรมแห่งพื้นบ้านถิ่ นที่ราบสูงที่แสดงเอกลักษณ์ของย่านชุมชนเมืองใน
ยุคนั้นได้พัฒนาคลี่คลายมาสู่ยุค
ทวี พรมมา(2541) ศึกษาเรื อนไทยด�ำบ้ านนาป่าหนาด ต�ำบลเขาแก้ว
อ�ำเภอเชียงคาม จั งหวัดเลย ทั้งการศึกษาพัฒนาการด้านรูปแบบ โครงสร้าง และ
ส่วนประกอบทางสถาปัตยกรรมของเรือนไทยด�ำ และศึกษาความสัมพันธ์ของเรื อน