งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 265
ดนตรีพื้นเมืองชาวไทยอีสานสายล้านช้าง ด้วยถือว่ามีเสียงที่ไพเราะจับใจยิ่งกว่า
เสียงดนตรี พื้นเมืองชนิดอื่นใดทั้งสิ้น ชาวพื้นเมืองนิยมใช้แคนเป่าบรรเลงเพลง ดังนี้
คือ ใช้เป่าหรือเดี่ยวเพลงในเชิงเกี้ยวพาราสีหนุ่มสาว ใช้เป่าประสานเสี ยงหมอล�ำ
สนอง คลั งพระศรี (2540) เขียนบทความเกี่ยวกับแคนว่า แคน เรียกเป็นด้วง
ไม่ใช่เต้า ข้ อทักท้ วงที่ควรพิจารณา ซึ่ งคนส่วนใหญ่ นิยมเรียกลักษณะนามของแคน
ว่าเต้า แต่ชาวอีสานซึ่งเป็ นกลุ่มที่นิยมเล่ นแคนมากกว่ากลุ่มอื่นๆ กลับเรียกแคนว่า
“ดวง” เพราะหลักฐานในหนังสือไตรภูมิพระร่วง บ่งชี้ชัดว่า เครื่ องดนตรีที่ท�ำด้วย
ลูกน�้ำเต้า เช่น พิณ คนโบราณเรียกเป็นดวง ซึ่งเรียกตามรูปร่างสัณฐานของวัสดุ
ไม่ใช่เรียกตามวัสดุที่ใช้ท�ำ ดังนั้น การที่ชาวบ้านในท้องถิ่นอีสานยั งคงเรียกว่า “ดวง”
จึงฟังดูมี เหตุผลและสอดคล้องกับหลั กฐานเป็นอย่างยิ่ง สงัด ภูเขาทอง (2540)
กล่าวถึงโปงลางในทัศนะของคนต่างถิ่ น ซึ่งน่าจะมาจากวัตถุที่มีรูปร่าง กลวงเป็น
โพรง หรือคล้ายราง เวลาเคาะจะมีเสี ยงดังกังวาน หมายถึ งการตั้งชื่อไปตามรูปร่าง
ลักษณะ ดังนั้น ความหมายของค�ำว่า “โปงลาง” คือ เครื่ องดนตรีที่ มีลักษณะเป็น
โพรงหรือไม่ก็เป็นรางนั่นเอง คือต้องมีลักษณะเป็นกลวง มีเสียงกังวาน แต่ในภาค
เหนือ อ�ำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ ชาวบ้านนิยมเรียกว่า “ผางลาง” ชาวบ้าน
เชื่อว่าเป็นเสียงแห่งความมงคล
อุดม บัวศรี (2540) กล่าวถึงดนตรีในพิธีกรรมอีสานว่า เครื่องดนตรีที่นิยม
ใช้ประกอบพิธีกรรม อันได้แก่ แคน เป็นดนตรีที่ใช้ประกอบพิธีกรรม เช่นร�ำทรงหรือ
ร�ำผีฟ้าหรือหมอเหยา ถือว่าแคน เป็นสื่ออย่างหนึ่งที่ส�ำคัญ, กลอง อีสานมีกลอง
หลายชนิด ได้แก่ กลองเพล กลองเดิก กลองโฮม กลองบังสุกุล กลองตุ้ม กลองเทิ้ง
กลองตะโพน กลองจิ่ง กลองท้วง กลองสะบัดชัย และกลองยาว ซึ่ งน�ำมาใช้แตก
ต่างกันขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ที่จะใช้
เพลงโคราช การแสดงขอกลุ่มคนไทยโคราช พชร สุวรรณภาชน์ (2543)
ศึกษาเพลงโคราช ซึ่งเป็นวัฒนธรรมท้องถิ่น นับเป็นการร้องเพลงพื้นบ้านโต้ตอบ
ระหว่างชายและหญิง ซึ่งต้องอาศั ยความสามารถเฉพาะตัวของหมอเพลงหรือผู้
ร้องเป็นอย่ างสูง มีเนื้อร้อง และท่วงท�ำนองที่เป็ นเอกลักษณ์ แสดงถึงวัฒนธรรม