งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 259
บทบาทการท�ำงานของ หมอล�ำฉวีวรรณ ด�ำเนิน ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะ
การแสดงพื้นบ้านโดย ศิราภรณ์ ปทุมวัน (2542) ในการสร้างเสริมการเป็นนั กแสดง
จนท�ำให้มีชื่อเสียงได้รับการยอมรับจากมหาชน บทบาทด้านการถ่ายทอดศิลปะ
พื้นบ้าน แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ การถ่ายทอดศิลปะด้านนาฏศิลป์พื้นบ้าน
อีสานและการถ่ายทอดศิลปะการล�ำมีลูกศิษย์ เป็นนักศึกษาในสถาบันการศึ กษา
หลายแห่ง โดยเฉพาะวิทยาลัยนาฏศิลป์ มีความสามารถในการแต่งกลอนล�ำทางสั้น
กลอนล�ำทางยาวและล�ำเต้ย เช่นเดียวกับ การศึกษาภูมิปัญญาทางคี ตศิลป์ของ
หมอล�ำ ป.ฉลาดน้อย (ชัยนาทร์ มาเพ็ชร : (2545)) ในด้ านเสียง ค�ำร้ อง จังหวะ การ
หายใจ อารมณ์ และองค์ประกอบในการล�ำ ด้านรูปแบบการประพันธ์ ศิลปะการ
ใช้ภาษา พบว่าคีตศิลป์ในกลอนล�ำของหมอล�ำ ป.ฉลาดน้อย แบ่งเป็น 6 ประเภท
คือ เสียงของหมอล�ำ ป.ฉลาดน้อยเป็นเสียงที่ชัดเจน เสียงแคนออกถ้อยค�ำชัดเจน
ล�ำได้เต็มเสียงระดับเสียงสม�่ำเสมอ มีก�ำลังเสียงมาก ก�ำหนดลมหายใจยาว ค�ำร้อง
มีความหมายของค�ำชัดเจน ความดังของเสียงเอื้อนท� ำให้ผู้ฟังไดยินเสียงสระชัดเจน
จังหวะในการล�ำสม�่ำเสมอเข้ากับเสียงแคน การหายใจการแบ่งวรรคหายใจสามารถ
หายใจลึกเสียงมีความยาว สื่ อความรู้สึกทางอารมณ์ได้ดี เนื้อหากลอนล�ำจะสอน
ชายหญิงมากที่สุ ด
ด้านการถ่ ายทอดและสืบทอด จิราวัลย์ ซาเหลา (2546) ศึกษาเกี่ยวกับ
กระบวนการเรียนรู้ และการถ่ายทอดศิลปะการแสดงของหมอล�ำอาชีพ พบว่า
กระบวนการเรียนรู้ ของศิลปินหมอล�ำทุกอาชีพแขนง จะมีกระบวนการเรี ยนรู้ที่
คล้ายคลึงกัน คือ ผู้เรียนต้องมีใจรั ก บิดามารดาเป็นหมอล�ำ และฐานะครอบครัว
ยากจนต้องการหารายได้ โดยเริ่มจากเรียนรู้จากการไปแสวงหาครูผู้สอนและสมัคร
เป็นลูกศิษย์ ทดสอบน�้ำเสียง ฝึกซ้อมร่วมกั บผู้อื่น ตลอดจนฝึกฝนพัฒนาตัวเอง
อย่างต่อเนื่อง ส�ำหรับกระบวนการถ่ายทอดของศิลปินหมอล� ำอาชีพนั้น มีวิธีการ
ถ่ายทอดตามที่ตนเองได้ฝึกฝนและเรียนรู้มา
ในยุคร่วมสมั ยที่หมอล�ำมีการปรับตัวและเปลี่ยนแปลง แก้วตา จันทรานุสรณ์
(2546) ศึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงโลกทัศน์และปัจจัยที่ท�ำให้เกิด