งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 251
การศึกษาองค์ประกอบของจิตรกรรมฝาผนังของ เพ็ญผกา นันทดิลก (2541)
เรื่องมหาเวสสันดรชาดกตามลักษณะแนวคิด รูปทรง หลักและวิ ธีการเขียนภาพ
ตลอดจนคุณค่าของจิตรกรรมในวิถีชีวิตของชาวบ้ านยาง พบว่าภาพจิตรกรรม
เรื่องมหาเวสสันดรชาดกเมื่อเทียบกับเรื่องอื่นๆ บนผนังสิมด้านนอกมีจ� ำนวนภาพ
มากกว่าเรื่องอื่น เขียนขึ้นโดยชาวบ้านและพระสงฆ์เมื่อ พ.ศ.2465 เพื่อเป็นเครื่อง
บูชาคุณพระศรีรัตนตรัย การจัดองค์ประกอบของภาพนั้นได้จัดเรื่องมหาเวสสันดร
ชาดกเป็น 13 กัณฑ์ โดยเรียงจากซ้ายไปขวา และพบว่าจิตรกรรมฝาผนังเรื่องมหา
เวสสันดรชาดก สิมวัดบ้านยาง สัมพันธ์กับประเพณีการท�ำบุญมหาชาติของชาว
บ้านซึ่งกระท�ำในเดือนสี่ ทุกปี ส่วนการศึกษาองค์ประกอบของจิตรกรรมซึ่ง ประเทศ
ปัจจังคะตา (2541) ภาพสะท้อนที่ปรากฏในภาพจิตรกรรมฝาผนังสิมวัดป่าเรไรย์
จังหวัดมหาสารคาม พบว่ าจิตรกรรมฝาผนังภายในสิมเป็นเรื่ องราวพุทธประวัติ
และภายนอกเป็นพุทธศาสนนิทาน การก�ำหนดองค์ประกอบในการสร้างจิตรกรรม
ภายในจะก�ำหนดบนบริเวณระหว่างช่องว่างระหว่างห้อง ส่วนภายนอกจะเรียงล�ำดับ
จากขวาไปซ้าย การสร้างจินตนาการนี้สะท้อนให้เห็นถึงความเป็นอยู่ของชาวบ้าน
สถาปัตยกรรมสิมหรื ออุโบสถจากงานของ ศิริพันธ์ ตาบเพ็ชร (2541)
ที่พบว่า ในภาคอีสานมีสถาปัตยกรรมพื้นถิ่ นที่น่าสนใจ คือ สิมหรืออุโบสถ มีรูปแบบ
เฉพาะตัวที่ มักสร้ างให้มีขาดเล็ กกะทัดรัดเพียงพอแก่ประโยชน์ใช้สอยในการ
ประกอบพิธีกรรมส�ำหรับพระภิกษุ ประมาณ 6-10 รูปเท่านั้น แสดงถึงความเรียบง่าย
และสมถะ สิมตามประเพณีดั้งเดิมของชาวอีสานมีสองรูปแบบคือ สิ มโปร่ง
กับสิมทึบ ซึ่งสิมทึบนี้เองที่ปรากฏศิลปกรรมพื้นถิ่นที่มีเสน่ห์ยิ่ง นั่นคือการประดับ
ตกแต่งด้วยภาพเขียนทั้งบนผนังด้านนอกและด้านใน ภาพเขียนนี้ เรียกว่า ฮูปแต้ม
ในส่วนประดับของสถาปตยกรรมทางศาสนา ช�ำนาญ เล็กบรรจง (2545) ศึกษา
ลักษณะและรูปแบบลวดลายประดับสถาปัตยกรรมทางศาสนาในภาคอีสาน พบว่า
ลักษณะของลวดลายประดับสถาปัตยกรรมทางศาสนาเป็นลวดลายที่ช่างได้แนวคิด
จากธรรมชาติและลายไทยถ่ายทอดสืบต่อกันมาแบบตระกูลชั่งสามารถประยุกต์
ดัดแปลงให้เหมาะสมกับลั กษณะสถาปัตยกรรมไทยได้ดี การเรียกชื่อลวดลายและ