224 โสวัฒนธรรม
ปรับบทบาทจากผู้ด�ำเนินการเอง มาเป็นผู้เชื่อมประสาน สร้างเงื่อนไขและส่งเสริม
ให้ชาวบ้านและเอกชนมีบทบาทมากที่สุด ถ้าเป็นเช่นนี้ได้ การด�ำเนินงานด้านนี้ จะ
ได้ “บุคลากร” “งบประมาณ” และได้ “ผลงาน” เป็นเท่าทวีคูณ เพราะรัฐจะเพิ่ม
หน่วยงาน เพิ่ มงบประมาณมากเพียงใดก็ยิ่งจะไม่ได้มากเท่ากับการได้ผู้ปฏิบั ติงาน
และงบประมาณ ที่เกิดจากการที่ชาวบ้านช่วยกันระดมสรรพก�ำลังทั้งหลายมาช่วย
และผลงานที่เกิ ดขึ้นก็จะยั่งยืน มั่นคง และเป็นรากฐานของการพัฒนาสังคมโดยรวม
เพราะงานวั ฒนธรรม คือ การสร้างส� ำนึกของการสืบทอดคุณค่าแบบประเพณี
ปรับเปลี่ยนให้เข้ากับยุ คสมัยแห่งการเปลี่ยนแปลง ท�ำให้ชาวบ้านเกิดความเชื่อมั่น
ในตัวเอง และค้นหาหนทางการพัฒนาที่น�ำไปสู่การพึ่ งตนเองได้ในที่สุด
วิธีการกั บเป้าหมายของการด�ำเนินด้านวัฒนธรรมจะต้องสอดคล้องกัน วิธี
การนั้นจะต้องเป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมาย เป็นกระบวนการพัฒนา สิ่งแรกที่ต้อง
ท�ำ คือ การ “กระจาย” อ�ำนาจในการด�ำเนินงานไปสู่ประชาชน ไปสู่ “ชาวบ้าน”
เพื่อเพิ่ม “บุคลากร” ที่มีประสิทธิภาพให้มากที่สุด วิธีการคือสืบค้ น “ผู้รู้” หรือ ผู้ น�ำ
ชาวบ้าน ผู้มีภูมิปัญญาและบารมีบางคนมีความสามารถรอบด้าน เป็ นทั้งผู้น�ำ เป็น
หมอยา เป็นครู เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปะหรือหัตถกรรม บางคนมีความสามารถ
เพียงด้านเดียว คนเหล่านี้พร้อมที่จะให้ความร่วมมือ ด�ำเนินการ และริเริ่ม หากได้
รับการยอมรั บและให้การสนับสนุน
เมื่ อ สืบค้น บุคคลเหล่านี้แล้ว ก็ควรศึกษาวิจัยแนวคิดและประสบการณ์ของ
เขาในบริบทชุมชนวัฒนธรรมที่เขาอยู่ น�ำมาวิเคราะห์เปรียบเทียบร่วมกับกรณีอื่นๆ
ที่ได้สืบค้นวิจัยมา จากนั้น จึงประสานงานให้คนเหล่านี้ได้มาพบกัน ร่วมแสดงความ
คิดเห็นแลกเปลี่ยนประสบการณ์กัน รวมทั้ง “วิ จารณ์” งานวิจัยและการวิเคราะห์
ที่เกี่ยวข้องกับพวกเขา
ถ้าหากมี การแยกประเด็นความรู้ ความสามารถของผู้รู้ชาวบ้าน การเชิญ
บุคคลเหล่านี้มาร่วมงานก็อาจจะง่ายขึ้น ท�ำให้ได้ประเด็นร่วมที่จะโยงไปสู่ประเด็น
อื่ นได้ไม่ยาก เพราะชีวิตชาวบ้านไม่ได้แยกประเด็นอยู่แล้ว เช่น การรักษาพื้นบ้าน
จะโยงไปถึงเรื่องการท�ำมาหากิน พิธีกรรม และความเชื่ออื่นๆ ผู้รู้ด้านศิลปะและ