งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 225
หัตถกรรมก็โยงไปถึงคุณค่าของวิถีการด�ำเนินชีวิต กฎเกณฑ์ในการอยู่ รวมกันใน
ชุมชน และงานบุญประเพณีเป็นต้น นอกนั้น ยังจะโยงไปถึงประสบการณ์ในการ
ประยุกต์ วัฒนธรรม การรับเอาความรู้ และเทคโนโลยี สมัยใหม่ เช่น การบริหาร
จัดการแหล่งน�้ำเพื่อการเกษตร
คนส่วนใหญ่มักเข้าใจผิดว่า การด� ำเนินงานด้านวัฒนธรรมพื้นบ้าน น่าจะ
เกี่ยวกับศาสตร์และศิลป์บริสุทธิ์ ไม่ควรไปยุ่งเกี่ยวกับการพัฒนา ยกตัวอย่าง การ
ศึกษาเรื่องนิทานพื้นบ้าน เพลงกล่อมเด็ก ดนตรีพื้นบ้ านจะไปเกี่ยวกับกระบวนการ
พัฒนาได้อย่างไร ถ้าไม่แยกสิ่งเหล่านี้ออกจากบริบทชีวิ ตของชาวบ้านทั้งหมด เรื่อง
เหล่านี้ก็คือส่ วนหนึ่งของวัฒนธรรมและการพัฒนา การสนทนากับชาวบ้านด้วย
ความสนิทสนมประหนึ่งญาติ นอกจากจะท�ำให้ผู้ศึกษาเข้าถึงไม่เพียงแต่ “ข้อมูล”
แต่สามารถเข้าถึงความรู้สึกนึกคิ ดหรือ “วิญญาณ” ของข้อมูลนั้น การสนทนา
จะมีสีสันและปลุกเร้ าพลังของวิญญาณดั้งเดิ ม ให้ กลับมีชีวิ ต เป็นส�ำนึกทาง
ประวัติศาสตร์ เป็นพลังทางวัฒนธรรม ที่ท�ำให้ชาวบ้านเกิดความเชื่ อมั่นในตนเอง
ไม่รู้สึ กต�่ำต้อยหรือไม่มีคุณค่า พร้อมที่จะอนุ รักษ์ ฟื้นฟู และประยุกต์คุณค่าเหล่านั้น
เพื่อการพัฒนาตนเองต่อไป
ศรัทธาและความเชื่อเป็นพลังที่ประหลาด คนที่มีสิ่งเหล่านี้อย่างแน่วแน่ ย่อม
สามารถสร้าง “ปาฏิหาริย์” ได้ เรื่องเช่นนี้ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะในแวดวงการรักษา
โรคแบบพื้นบ้านเท่านั้น หากแต่เกิดขึ้นในเรื่องอื่นๆ ของชีวิตชุมชน ถ้าผู้ด� ำเนินงาน
ด้านวัฒนธรรมพื้นบ้านมีศรัทธาและเชื่อมั่นในชาวบ้ าน ให้พวกเขามีส่วนร่วมและมี
บทบาทส�ำคัญ งานด้านนี้จะสร้างมิติใหม่ ไม่เพียงแต่ในแวดวงการศึกษา แต่จะมี
คุณค่าในกระบวนการเรียนรู้และการพัฒนาทั้งระดับท้องถิ่นและระดับชาติ