งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 219
มี “ศูนย์วัฒนธรรม” มากขึ้น โดยจะไม่อยู่แต่เพียงในเมืองหรือในสถานที่ราชการ
แต่อยู่ในหมู่บ้าน ในที่ของชาวบ้านจะมี “ของ” มากขึ้น และชาวบ้านไปแวะเวียน
เยี่ยมชมมากขึ้นเพราะเขามีส่วนร่วมในการสร้างมันขึ้นมา เขาเป็น “เจ้าของ” ด้วย
เช่นกัน หัตถกรรมพื้นบ้านจะเฟื่องฟู ให้ทั้งรายได้และความภูมิใจกับชาวบ้านที่กลาย
เป็นผู้ด�ำเนิ นการและเจ้าของเอง
4.7 ผลกระทบจากการใช้วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือในการพัฒนา
หัวใจของการพัฒนาประเทศนั้นผู้บริหารจะถือเอาความสุขของมนุษย์เป็น
เป้าหมายสูงสุด เกณฑ์ ในการวินิจฉัยความส�ำเร็จของการพัฒนา คือ สภาวะที่มนุษย์
สามารถด�ำรงชี วิ ตอยู่ได้อย่างมีความสุขบนพื้นฐานของความมีศักดิ์ศรีแห่งตน เพราะ
หลักคิดส� ำคัญของวัฒนธรรมชุมชนของไทยในอดีตถือว่าไม่มีสิ่งใดมีค่าและมี ความ
ส�ำคัญเท่ากับชีวิ ตมนุษย์ ดังนั้นจะเห็นว่าศิลปะวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี
ใดๆ ของไทย ล้วนเกี่ยวข้องกับชีวิตคนและความสุขของคนทั้งสิ้น
การพั ฒนาใดๆ ที่เริ่มต้นจากทุนทางวัฒนธรรมที่ชุมชนมี อยู่แล้ว เปรียบ
เสมือนการปลูกต้นไม้ที่มีรากแก้วหยั่งลึกลงไปในเนื้อดิน อั นมีผลท� ำให้ ล�ำต้นทรงตัว
ได้อย่างมั่นคง แม้จะเผชิญพายุลมแรงสักเพียงใด แต่การพัฒนาประเทศไทยใน
ปัจจุบัน มุ่งเน้นพัฒนาเศรษฐกิจแบบทุนนิยมท�ำให้วัฒนธรรมยังถูกมองเป็นเพียง
เงื่อนไขหรือปัจจัยหนึ่งของการผลิ ตเท่านั้น แนวคิดการพัฒนาโดยใช้กระบวนการทาง
วิทยาศาสตร์ เป็ นแนวคิดหลักที่ผู้มีอ�ำนาจหรือผู้บริหารประเทศใช้เป็นบรรทัดฐานใน
การพัฒนาจึงส่งผลให้วิทยาศาสตร์เข้ามาครอบง�ำวัฒนธรรมพื้นบ้ าน ท�ำให้ ผลของ
การพัฒนาส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สังคม เศรษฐกิจ ของชนบทอย่างรุนแรง
เช่น ป่ าถูกท�ำลายจนถึงจุ ดวิกฤติ เพื่อให้พื้นที่แก่การเกษตรกรรมราคาถูก ต้องใช้
สารเคมีเข้ามาใช้ในการเกษตรเป็นจ�ำนวนมากและก่ อให้เกิดอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม
และมนุษย์ เป็นการเพิ่มรายจ่ายให้แก่เกษตรกร เกษตรกรต้องท�ำงานหนักขึ้น แต่
ขาดทุนเป็นหนี้ เป็นสิน ก่อให้เกิดภาวะเครี ยดและปัญหาต่างๆ ตามมา