20 โสวัฒนธรรม
หลายด้าน ประกอบด้วย 1.ด้านความยากจนเป็ นงานวิจัยที่เกี่ ยวข้องกับปัญหา
ความยากจนของชุ มชน ก่อให้เกิดภาวะหนี้สินซึ่ งส่วนใหญ่จะเป็นหนี้สินนอกระบบ
2.ด้านแรงงาน มีการศึกษาวิจัยที่เกี่ ยวข้องกับแรงงานภาคอีสาน ได้กล่าวถึงประเด็น
ต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับแรงงานพอสรุปได้ดังนี้คือ สาเหตุ ลักษณะ สถานที่ ประเภท
งานที่ท�ำ การเปลี่ยนงาน และผลกระทบด้านผลดี ผลงานวิจัยกล่าวถึงด้านความ
พึงพอใจของนายจ้าง ความตระหนักของแรงงานต่อความปลอดภั ย 3.ด้านสุขภาพ ซึ่ง
แบ่งกลุ่มของงานวิจัยออกเป็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มอาหาร กลุ่มป้องกันให้พ้นจากโรคภัย
ต่ างๆ และกลุ่ มดูแลรักษา 4.ด้านการเกษตร เป็นการกล่าวถึง สภาพวิถีชีวิต คุณภาพ
ชี วิต ปัญหาและแนวทางการแก้ปัญหาของกลุ่มเกษตรกร 5.ด้านการท่องเที่ยว เป็ น
การศึกษาวิจัยด้านการท่องเที่ยวมีผลงานวิจัยจ�ำนวนน้อย แบ่งได้เป็น 3 ด้าน คือ ด้าน
ศักยภาพของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ด้านความพึงพอใจ และด้านการท่องเที่ยวกับ
กระแสวัฒนธรรมที่ก�ำลังเปลี่ยนแปลง 6.ด้านการพั ฒนาชุมชน มีหัวข้อวิจัยแบ่งเป็น
4 กลุ่ม คือ 1.การพัฒนาชุมชนเข้มแข็ง ได้กล่าวถึงกระบวนการสร้างความเข้มแข็ง
ให้แก่ชุมชน 2.พลังชุมชน โดยผลการวิ จัยพบว่ากลุ่มผู้น�ำชุมชน กลุ่มพระสงฆ์
และกลุ่มสตรี เป็นผู้มีบทบาทส�ำคัญในการระดมพลังมวลชนให้ออกมามีส่วนร่วม
ในการพัฒนาชุมชนให้มีคุณภาพชีวิตและการบริการด้านสวัสดิการต่างๆ ในชุมชน
ได้เป็นอย่างดี 3.การมี ส่วนร่วม ได้กล่าวถึงการเข้ามามี ส่วนร่วมของหน่วยงาน
ภาครัฐและประชาชนในการพั ฒนาชุมชน และ 4.ความขัดแย้ ง ซึ่งข้อขัดแย้ง
ส่ วนใหญ่เป็นความขัดแย้งในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ โดยเฉพาะความขัดแย้ง
ที่เกี่ยวกับที่ ดินสาธารณประโยชน์ คู่กรณีเป็นชุมชนกั บหน่วยงานของรัฐ และ
ความขัดแย้ งระหว่างชุมชนกับโรงงานอุตสาหกรรมที่ส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตและ
สิ่ งแวดล้อมในชุมชน 7.ด้ าน สิ่งแวดล้อม ผู้เขียนกล่าวถึงผลงานวิจัยเกี่ยวกับ
สิ่ งแวดล้อมแบ่งได้ เป็น 3 กลุ่ม คือ 1.ทรัพยากรธรรมชาติ ประกอบด้วยทรัพยากร
ป่าไม้และทรัพยากรน�้ำ ส่วนใหญ่จะให้ความส� ำคัญเกี่ยวกับการจัดการป่าชุมชน
ในระยะแรกรัฐได้เข้ามาจัดการป่าไม้ โดยตรง มีการตรากฎหมายมาบั งคับใช้
มีเจ้าหน้าที่ มี หน่วยงานเข้ามารับผิ ดชอบมากขึ้น แต่ก็ไม่สามารถแก้ปัญหาป่า
ไม้ได้ทั้งหมด ต่อมาชุมชนจึงต้องเข้าไปมีบทบาทในการจัดการป่าไม้ในลักษณะ