งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 21
ป่าชุมชน โดยน�ำเอากระบวนการทางสั งคมและวัฒนธรรมประเพณีมาเป็นเครื่ องมือ
ในการอนุรักษ์ป่ า ส่วนกรณีของทรั พยากรน�้ ำนั้น ศึกษาถึ งสถานการณ์และ
แนวโน้มของแหล่งน�้ำซึ่งจะพบปัญหาส�ำคัญคือ แหล่งน�้ำตื้นเขิน มีมลภาวะทางน�้ำ
การแพร่ขยายของวั ชพืช ความขัดแย้งระหว่างหน่วยงานของรั ฐกับประชาชนใน
การเข้าไปจัดการแหล่งน�้ำ เช่น เหตุการณ์ที่เขื่อนปากมูล จังหวัดอุบลราชธานี
เขื่อนราศีไศล จังหวัดศรีสะเกษ เป็ นต้น 2.ชุมชนแออัดในสังคมเมือง กล่าวถึงสาเหตุ
แห่งปัญหาเกิดจากชาวชนบทที่มีฐานะยากจน ละทิ้ งอาชีพภาคการเกษตรที่ไม่พอ
เลี้ยงครอบครัว และ 3.การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งผลการศึกษาวิจัยได้ให้
ความส�ำคัญต่อสตรีในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ โดยงานวิจัยจะน�ำเสนอถึง
บทบาทของสตรีกับขบวนการเคลื่อนไหวทางสิ่งแวดล้อม
นอกจากนี้ ผู้เขี ยน ได้กล่ าวถึงผลงานวิจัยด้านศาสนา ความเชื่ อและ
วัฒนธรรม สามารถจัดเป็นหมวดหมู่เป็ นดังนี้ คือ 1.ด้านการอนุรักษ์ เกี่ยวกับบทบาท
ของพระสงฆ์ในการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม บทบาทของประชาชนหรือชาวบ้าน และ
บทบาทของภาครัฐ อันประกอบโดยโรงเรียน ส�ำนักงานศึกษาธิการ หน่วยงานภาครัฐ
ได้ให้การส่งเสริมการจัดกิจกรรมทางวัฒนธรรมมาด้วยดี 2.โลกทัศน์และความเชื่อ
ผลการวิจัยพบว่าชาวอีสานยังคงมีโลกทัศน์ที่มั่นคงเหนียวแน่นต่อระบบความเชื่อ
ต่างๆ ในด้านศาสนา ขนบธรรมเนียม ประเพณีและวัฒนธรรมที่จะมีผลทั้งต่อคน
ต่อธรรมชาติ และอ� ำนาจเหนือธรรมชาติ หรื อวัฒนธรรมข้าวที่พยายามชี้ให้เห็นว่า
ข้าวมีความส�ำคัญไม่ใช่เพื่อการบริโภคเท่านั้น หากแต่ข้าวยังเป็นเครื่องหมายทาง
วัฒนธรรมและเป็นสัญลักษณ์ของพลังชีวิตด้วย
ส�ำหรับแนวความคิดทางทฤษฎีในการศึกษาวัฒนธรรมกั บการพัฒนา
ผู้เขียนได้กล่าวถึง แนวความคิดทางทฤษฎีที่นักวิชาการได้ใช้เป็ นกรอบแนวความคิด
ในการวิจัย หรือเป็นกรอบในการวิเคราะห์ โดยใช้ทฤษฎีโครงสร้างและหน้าที่ ทฤษฎี
ความล้าหลังทางวัฒนธรรม และทฤษฎี การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
ซึ่งได้พบว่าการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมนั้นเกิดขึ้นตลอดเวลาและเกิด
การเปลี่ยนแปลงที่ขาดสมดุลภาพ