งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 25
หนทางการศึกษาวิจัยวัฒนธรรมในอนาคต ดังข้อสังเกต หรือข้อเสนอแนะบาง
ประการ ทั้งที่มาจากบทความของผู้เขียนแต่ละคน และมาจากผู้บรรณาธิการดัง
ต่อไปนี้
ประเด็นการส่งเสริมการวิจัยวัฒนธรรมด้านความหลากหลายทางชาติพันธุ์
คือ 1) ด้านแนวความคิดใหม่ๆ ให้ มากขึ้น โดยเฉพาะในด้านทางการเมือง การศึ กษา
การปรับตั ว วัฒนธรรม การผสมผสานทางวัฒนธรรม การศึกษาข้ามวัฒนธรรม
ชายแดน การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม 2) ด้านวิจัยกลุ่มชาติพันธุ์
เป้าหมายที่ยังไม่ได้ศึกษา เพื่อจะท� ำให้มีความเข้าใจความหลากหลายทางชาติพันธุ์
มากยิ่งขึ้น และ 3) ด้านการวิจัยกลุ่มชาติพันธุ์ที่ยังคงรักษาอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ได้
อย่างมั่นคง เพื่อจะเป็นแนวทางในการพัฒนากลุ่มชาติพันธุ์อื่นๆ ต่อไป
ประเด็นการส่งเสริมการวิจัยวัฒนธรรมด้านพลังความคิ ดและภูมิปัญญา คือ
1) การจัดการความรู้การวิจัยวัฒนธรรมด้านพลังความคิดและภูมิปัญญา เพื่อให้เกิด
กระบวนการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ ่ นต่อๆ ไป 2) แนวทางการประยุกต์การวิจัยวัฒนธรรม
ด้านพลังความคิดและภูมิปั ญญาตามนโยบายของรัฐและประเทศเพื่ อนบ้าน
ในอนุภูมิ ภาคลุ่มน�้ ำโขง ซึ่งจะส่งผลต่อการพัฒนาบนรากฐานด้านพลังความคิด
และภูมิปัญญาของชุมชน ย่อมน�ำไปสู่การพั ฒนาของชุมชน โดยชุมชน เพื่อชุมชน
อย่างยั่งยืนต่อไป และ 3) การส่งเสริมพัฒนานักวิจัยวัฒนธรรมหน้าใหม่ให้มากยิ่งขึ้น
ที่มีความรู้ ความสามารถในการศึ กษาวิจัยและพั ฒนาด้านพลั งความคิดและ
ภูมิปัญญา และวัฒนธรรมด้านอื่นๆ ในพื้นที่ชายแดนรอบด้าน คือ เส้นทางระเบียง
เศรษฐกิจตะวันออก-ตะวันตก (East-West Economic Corridor)
ประเด็นการส่ งเสริมการวิจัยวัฒนธรรมด้านวัฒนธรรมกับการพั ฒนา คือ
1) ผู้วิจัยควรท�ำวิจัยวัฒนธรรม ที่ตอบสนองความต้ องการของชุมชน โดยศึกษาวิจัย
แบบมีส่วนร่วมกับชุมชนท้องถิ่น ที่มีความพร้อมในการวิจัยวัฒนธรรมท้องถิ่นของตน
เพื่อน�ำผลไปสู่การพัฒนา ทั้งนี้บทบาทของผู้วิ จัยจ�ำเป็นต้องไปปรับกระบวนทัศน์ของ
ประชาชนโดยทั่วไปให้เกิดความเข้าใจความหมายของของวัฒนธรรมตามแนวคิด
ใหม่ กล่าวคือ วัฒนธรรมไม่ได้หมายถึงเพียงการแสดง การละเล่น การร้องร�ำท�ำเพลง