200 โสวัฒนธรรม
กรรมชาวนาในภาคอีสาน พบว่าเกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรรายย่อยการท�ำนา
เป็นอาชีพหลัก เนื่องจากไม่รู้ช่องทางในการประกอบอาชีพอื่น การท�ำนาในปัจจุบัน
ต้องใช้ต้นทุนสูงขายผลผลิตได้ราคาไม่คุ้มการลงทุน จึงมีหนี้ สินเพิ่มมากขึ้น สภาพ
ครอบครัวต้องหาเช้ากินค�่ำ อดอยากไม่พอกิน ผลงานวิจัยของภาสกร ภูแต้มนิล
(2540) เรื่องผลกระทบจากการใช้เทคโนโลยีแผนใหม่ในการปลูกแตงโม : กรณีบ้าน
ดอนยานาง จังหวัดกาฬสินธุ์ พบว่า การใช้เทคโนโลยีแผนใหม่ส่งผลทางเศรษฐกิจ
ในเชิงบวกคื อท�ำให้เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น แต่ด้านสังคมท�ำให้วัฒนธรรมการ
ไหว้วานอาศัยกั นเปลี่ยนเป็นการว่าจ้าง ด้านสุ ขภาพอนามั ยพบว่าหากชาวบ้าน
ปฏิบัติตามค� ำแนะน�ำของเจ้าหน้าที่ในการใช้สารเคมีอย่างเคร่งครัดจะไม่ ได้รับ
อั นตรายจากสารเคมีตกค้ าง นันทิยา ชุตานุ วัตรและณรงค์ ชุตานุ วั ตร (2547)
วิจัยเรื่องเกษตรกรรมยั่งยืน กระบวนทั ศน์ กระบวนการและตัวชี้วัด : กรณีศึกษา
จังหวัดยโสธร พบว่าแนวความคิดของชุมชนชาวนาจั งหวัดยโสธร มีการปรับเปลี่ยน
กระบวนการผลิต การรวมกลุ่ม การพึ่งพาอาศั ยซึ่งกันและกัน การพัฒนาที่ชุมชนมี
ส่วนร่วมจะน�ำไปสู่การพัฒนาเกษตรกรรมที่ยั่งยืน
งานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับปัญหาความยากจนของชุมชนในภาคตะวันออกเฉียง
เหนือ มีจ�ำนวน 17 เรื่อง เช่นผลงานวิจัยของณั ฐพร วงศ์ อาจ (2543) ได้ท�ำการ
วิจัยเรื่องปัจจั ยทางครอบครัวที่มีผลต่อการเร่ร่อน:ศึกษาเฉพาะกรณีสถานคุ้มครอง
สวัสดิภาพเด็กภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พบว่าสภาพโดยทั่วไปของเด็กและเยาวชน
ที่ออกเร่ร่อนที่ อยู่ในสถานคุ้มครองเด็กภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วนใหญ่มีอายุ 14-
18 ปี ระดับการศึ กษา ป.1-ป.3 ส่วนใหญ่บิดามารดามีอาชีพรับจ้างทั่ วไปมีรายได้
ไม่แน่นอน กิตติ วรกิจรัตน์ (2544) วิจัยการย้ายถิ่นของชาวชนบทภาคตะวันออก
เฉียงเหนือเข้ าสู่เขตเทศบาลเมืองนครปฐมหลั งภาวะวิกฤติเศรษฐกิ จ พบว่ามีปัญหา
มาจากปัจจัยทางเศรษฐกิจ มีฐานะยากจนขาดที่ดินท�ำกิน มีหนี้สินนอกระบบ ส่ วน
ปัจจัยทางสังคมมีหลายสาเหตุ เช่น การติดหนี้การพนัน การหย่าร้าง และค่านิยม
ในการไปท�ำงานในเมืองโดยผ่านเครือข่ายทางสังคมเป็นสาเหตุ ของการย้ายถิ่ น
ผู้ ย้ายถิ่นโดยมากมีประสบการณ์ในการย้ายถิ่นก่อนหน้าที่จะย้ายเข้ามานครปฐม
เมื่อผู้ย้ายถิ่นเข้ามาประกอบอาชีพที่ แตกต่างจากอาชีพเดิมของตน เช่น เก็บของเก่า