งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 199
2) น�ำเอาภูมิปัญญาไทยที่สมาชิ กในชุมชนได้รับการถ่ายทอดจากบรรพชน
มาพัฒนากระบวนการผลิตให้กลายเป็นสินค้าที่มีคุณภาพส่งออกสู่ตลาดสากล จะ
ท�ำให้ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้นและส่งผลให้มีคุณภาพชีวิตดีขึ้นตามมา
3) น�ำเอาวัฒนธรรมซึ่งเป็นจุดแข็งของชุมชนอีสานมาปรับเปลี่ยนเป็นสินค้า
ที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรมเป็นสินค้าประเภทเดียวที่ไม่มีคู่แข่งเป็นสินค้าที่
ไม่ท�ำลายทรัพยากรธรรมชาติและเป็นสินค้าที่ขายไม่มีวันหมด
การศึกษาวิจัยด้านการเกษตรของภาคตะวันออกเฉียงเหนือในช่วง 10 ปี
ที่ผ่านมา (2535 -2545) มีจ�ำนวน 18 เรื่อง เนื้อหาโดยรวมเป็นการกล่ าวถึง สภาพวิถี
ชีวิต คุณภาพชีวิ ต ปัญหาและแนวทางการแก้ปัญหาของกลุ่มเกษตรกรภาคตะวัน
ออกเฉียงเหนือ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นเกษตรกรรายย่อยท�ำนาเป็นหลักแต่มีพื้นที่ในการ
ถือครองน้อย ผลผลิ ตที่ได้จึงไม่พอเลี้ยงครอบครัว รวมทั้งผลผลิตก็ขายได้ไม่ คุ้มกับ
ราคาต้นทุน ดังนั้นประชาชนจึงตกอยู่ในภาวะยากจน มีหนี้สินล้นพ้นตัว จนต้อง
ทิ้งอาชีพภาคการเกษตรไปขายแรงงานในภาคอุตสาหกรรมและงานบริ การในที่สุด
แม้ว่ารัฐพยายามส่งเสริมความรู้และจัดพั ฒนาอาชีพเสริมให้จัดหาเมล็ ด
พันธุ์พืชที่มีคุณภาพดี ตลอดจนน�ำเอาเทคโนโลยีหรือนวัตกรรมใหม่เข้ามาใช้เพื่อ
ทุ่นแรงและเพิ่ มผลผลิต ก็ไม่ประสบผลส�ำเร็จเท่าที่ควร ทั้งนี้เพราะเกษตรกรยัง
ขาดความรู้ ความเข้าใจในการประกอบอาชีพใหม่ ประกอบกับมี งบประมาณ
ไม่เพียงพอในการมาลงทุนอาชี พใหม่ เกษตรกรขาดการรวมกลุ ่ มกันจึงขาด
อ�ำนาจในการต่ อรองกับกลุ่มพ่อค้านายทุน จากข้อมูลดังกล่าวเหล่านี้ ล้ วนแต่
เป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมมาโดยตลอด ดังจะเห็นได้จาก
ผลงานวิจัยหลายชิ้น เช่น ผลงานวิจัยของจารุวรรณ ธรรมวัตร (2543) เรื่อง
ความสัมพันธ์ระหว่างวิถีชีวิตและวิ ธีคิดต่อวิถีการผลิตแบบพอเพียงของคนอีสาน
จีระ ศรเสนา (2541) การพัฒนาอาชีพเสริมของกลุ่มเกษตรกรท�ำนาโคกส�ำราญ
จังหวัดขอนแก่ น พบว่าสภาพด้ านการประกอบอาชีพของกลุ่มเกษตรกรยัง
ขาดความรู้ความเข้าใจในการประกอบอาชี พ ทุนไม่เพียงพอ ขาดการรวมกลุ่ม
ไม่สามารถจ�ำหน่ายผลผลิตได้ ฤทธิ์ชัย ภูตะวันและคณะ (2546) วิจัยเรื่องชะตา